Nu de vaccinatiecampagne op gang komt, begin ik stilaan – heel voorzichtig – te dromen van reizen in Europa. Bijvoorbeeld naar Portugal. Vorige zomer konden we nog net – mét mondmasker – genieten van een verblijf aan de Zilverkust. En we ontdekten er het klooster van Batalha: top werelderfgoed! Ik wil heel graag terug naar deze streek. Midden-Portugal (Centro de Portugal) is minder bekend, maar de natuur is er prachtig en er zijn nog een boel interessante cultuurplekken te ontdekken, zoals de stad Coïmbra. Kijk je ook al uit naar een reisje naar Zuiderse regionen? Dan krijg je hier al een voorsmaakje van wat je zeker moet zien in Midden-Portugal: de hoogtepunten van het prachtige klooster van Batalha.
Batalha
Nomen est omen. En dat geldt ook voor deze stad. En voor het ravissante klooster Santa Maria da Vitoria. Zowel stad als klooster werden gesticht door koning Dom Joao I (Johan I van Portugal) als dank voor een overwinning in een belangrijke veldslag. In de 14de eeuw hakten de Portugezen namelijk de Castilianen in de pan. Jammer genoeg duurde het erg lang voor het complex af was: wel meer dan honderd jaar. En dan nog. Tot de dag van vandaag zijn de grafkapellen waar de stoffelijke resten van de koning zouden opgebaard worden, niet voltooid. Maar dat maakt het bouwwerk er niet minder mooi op, integendeel.
Wat moet je zeker zien in dit belangrijk nationaal Portugees monument, dat kortweg ‘het klooster van Batalha’ wordt genoemd ? Ik loods je langs de mooiste plekken.
De buitenkant: massief complex in zachtgele kalksteen
Als je in het centrum van Batalha aankomt, kan je er niet naast kijken. Hoe impressionant is dit Dominicaanse klooster! Geen wonder dat het één van de mooiste middeleeuwse kloosters van Europa wordt genoemd.
Alleen al genieten van het uitzicht op dit werelderfgoed vanop een terrasje bij het plein is de moeite waard. De Dominicaanse abdij is een meesterwerk van Portugese gotiek ( Manuelstijl) in zachtgele kalksteen. Het geheel oogt massief en indrukwekkend, maar als je dichterbij komt, ontdek je tal van interessante, fijn uitgewerkte details. Het kantwerk van de stenen torentjes deed me denken aan Oxford – City of Spires. En dan die sierlijk gedecoreerde pijlers, die bogen, het raster- en beeldhouwwerk. En bestudeer ook de gezichten van al die waterspuwers! Fantastisch!
Ere wie ere toekomt, en de stichters van deze abdij hebben een magnifiek plekje voor zichzelf voorbehouden. Het mausoleum van koning Joao I en zijn vrouw is er eentje om ‘u’ tegen te zeggen. Ongelooflijk visueel genieten is het in deze prachtkapel die grenst aan het klooster! Hoe klein voel je je naast die machtige opengewerkte stenen bogen, het verfijnde beeldhouwwerk, de prachtige (vernieuwde) glasramen. Het buitenaanzicht van de abdij van Batalha is absoluut schitterend, maar deze ruimte moet er niet voor onderdoen!
De kruisgang
Altijd stemmig in een klooster: de overdekte arcades rond het binnenplein waarlangs monniken zich al biddend en mijmerend (en met droge tonsuren) van de refter naar de kerk of de cellen begaven. Vaak ontdek je er ook nog op de vloer of tegen de wanden oude grafstenen die de graven van voormalige abten afdekken. In de kruisgang van Batalha voel je, zoals dikwijls in deze gangen, de rust zo op je afstralen. We zijn er bijna alleen (corona) en ik beeld me in dat ik om de hoek nog net een stukje van een wit dominicanen habijt zie wegglippen…
De tuin in het midden is een oase van groen in de hete Portugese zomer. Bij de ingang van de refter klatert het water van de kunstig uitgewerkte fontein aanlokkelijk in het bekken. Hier was je met plezier je handen voor het eten, denk ik zo.
Het beeld roept ook even ons bezoek aan het Alhambra in Granada bij me op
Tweede kloostergang
In het convent van Batalha zijn er twee binnenplaatsen, telkens omgeven met een kloostergang. Naast de oude eerste kloostergang is er nog een tweede, compleet verschillende. Hij is een eeuw later gebouwd door koning Alfonso V (2de helft 15de eeuw). Dit deel van het klooster is veel soberder. Ranke zachtgele zuilen omsluiten een binnentuin met geometrisch buxushagenpatroon. Dit sluit veel meer aan bij het traditionele beeld dat ik van een pandgang heb, maar zie: ik mis toch de fraaie verfijning van de gedraaide zuiltjes en de piramidevormige pinakels, die de kruisgang van Jao I uitstraalde. Luxe ben je snel gewend.
Het fijne is wel dat je van bij deze tweede kloostergang ook een erg mooi zicht hebt op de huizenhoge kloosterkerk en de omgeving. Even traplopen naar de gaanderij op de tweede verdieping kost wat extra moeite maar buiten een positieve score op je stappenteller levert het ook een fraai panorama op!
De Onvoltooide Kapellen ( Capelas Imperfeitas)
De Capelas Imperfeitas of de Onvoltooide kapellen, zijn wat ze zeggen te zijn: de bouw ervan startte in 1434 en ze zijn nooit af geraakt. Ik kan best begrijpen waarom. Hoe eindeloos veel geduld en tijd moeten ambachtslui geïnvesteerd hebben in het uitwerken van alle fijne details in de bleke kalksteen. Het wonderlijke achthoekig gebouw met zeven straalkapellen bulkt gewoon van de decoratieve opsmuk en de in steen uitgehouwen versierselen. Overdonderend, waar je ook kijkt !
Vreemd genoeg is de kroon – of beter: de koepel -nooit op het werk gezet. Je staat hier gewoon onder de blote hemel. Al bijna 600 jaar. Een koepel is er nooit geweest. De reden? Waarschijnlijk was het bouwtechnisch niet mogelijk. Wat een ontgoocheling moet dat geweest zijn voor de opdrachtgever.
Maar net deze onvoltooide kapellen maken dit klooster nog meer bijzonder dan het al is. Noteer alvast op je bucketlist voor Portugal: Batalha, top werelderfgoed!
Ook leuk om te lezen:
Portugal staat al heel lang op mijn reislijstje en dat klooster mag ik dan beslist niet missen. Dank voor de tip.
Super de moeite waard! Wij zagen alleen maar dit monument in Batalha, maar hier rijd je met plezier een eindje voor om!