Bonnefantenstraat 1. Een gigantische rozerode blinde muur. Met een smalle toegangsopening. Is het hier dat we moeten zijn ? Ik steek mijn hoofd om de hoek en ontdek een fascinerende patio die me naar de sublieme nieuwe vleugel van Z33 leidt, het Huis voor Actuele Kunst, Design en Architectuur in Hasselt.
Ik kwam eigenlijk voor de Oooh – Back to Normal groepsexpo en wilde ondertussen ook The Time of Work meepikken. Maar het is me onmiddellijk duidelijk: de rozerode muren van cultuurhuis Z33 zijn een kunstwerk op zich! Er volgt dus een ontdekkingstocht door de spiksplinternieuwe tentoonstellingsruimte, een ontwerp van de Italiaanse architecte Francesca Torzo.
Z33, een bijzondere plek in Hasselt
Z33 ? De naam van het Hasseltse museum/cultuurhuis verwijst heel pragmatisch naar het adres: Zuivelmarkt 33. Het is de vroegere begijnhofsite. De kleine oude begijnhofhuisjes omringen nu nog de plaats waar tevoren ook de begijnhofkerk stond. Goed verborgen achter een immense muur-met-poort. Kunst presenteert Z33 in de beschermde begijnhofhuisjes – die hun beste tijd gehad hebben – en in een modernistisch pand uit een heel andere periode: 1958. Dat pand heet, niet geheel onlogisch, Vleugel 58 :).
Expo 58-sfeer
In tegenstelling tot de begijnhofhuisjes baadt dit voormalige expo-paviljoen in het licht en straalt het nog het optimisme van de jaren 50 uit. Ik herken direct de typische balustrades, die je ook overal in het Brusselse Atomium, icoon van Expo 58, tegenkomt. Langs buiten kan Vleugel 58 me niet helemaal boeien, maar binnenin is het best een aangenaam gebouw. Via de grote ramen die uitkijken op de tuin worden de kunstwerken overvloedig belicht en krijg je ook een gevoel van vrijheid binnen de beslotenheid van de begijnhofmuren.
De tentoonstellingsruimte van het museum werd echter te klein en ze was ook niet meer geschikt voor moderne installaties. En naast Vleugel 58 kwam ruimte vrij…
Rozerode muren voor Vleugel 19
Ondertussen is er dus een nieuw, ultramodern tentoonstellingsgebouw bijgekomen, verbonden met Vleugel 58 enerzijds en het volume van het jenevermuseum anderzijds. De hoofdingang van Z33 bevindt zich hier, in een pand dat zich , in tegenstelling tot Vleugel 58, helemaal naar binnen plooit. Ik ontdek een kleine stad-in-de-stad, met verrassende hoeken, gangen, doorkijkjes en een spel van licht en donker, hoog en laag. Wandelen door dit deel van het museum is een avontuur en een echte ontdekkingsreis!
Stad in de stad
De doorkijkjes naar de rozerode patio’s roepen een zuiders gevoel bij me op. Mexico, Spanje, Marokko…Ik denk aan de felgekleurde huizen van Ricardo Bofill en Luis Barragan. Zon en schaduw zitten elkaar achterna op de duizenden handgevormde bakstenen in een spel van steeds wisselende tinten. Een dynamisch kleurenpalet dat varieert van zalmkleurig roze over wijnrood naar paarsroze. De ruitvormige bakstenen zijn een absolute blikvanger. Torzo koos ze omdat zowel de oude begijnhofhuisjes als Vleugel 58 opgetrokken zijn in rode bakstenen. Ze aquarelleerde de verschillende kleurtinten tot ze naar haar gevoel de juiste had. De ruitvormige stenen zijn met de hand uitgesneden en door vier metselaars op een betonnen muur bevestigd. Het patroon was vooraf uitgetekend. De muur aan de straatkant telt zo’n slordige 34494 bakstenen.
Door die muur valt het museum weinig op. Maar wat een verborgen parel is dit! Geen wonder dat Torzo op 1 juli 2020 de Italiaanse Architectuurprijs voor het beste gebouw op haar schouw mocht zetten!
Binnen zijn de muren, de vloer, het plafond schelpwit. Een neutrale achtergrond voor de actuele kunst die hier tentoongesteld wordt. Toch zit er zelfs in dat wit structuur en variatie: daar zorgen de uitgekiende belichting en de materiaalkeuze voor. En naadloos loopt de ruimte over in de lichte Expo 58- vleugel.
The Time of Work
Op 14 maart 2020 zou de nieuwe tentoonstellingsruimte van Z33 feestelijk geopend worden… maar daar stak corona een stokje voor. Het openingsfeest moest op de valreep – daags voordien! – geannuleerd worden. Zo jammer. En zeker nu ik – zo laat – de fantastische expo ‘The Time of Work’ ontdek. Geweldig idee om een tiental kunstenaars de vrije hand te geven in dit nieuwe gebouw. Curator Pieter T’Jonck liet hen het nieuwe museum ‘kapen’ en inhuldigen. Ik kende van het lijstje alleen Benjamin Verdonck en William Forsythe, maar het was een boeiende kennismaking met Anton Van Parys, Christoph De Boeck, Francesca Torzo, les gens d’Uterpan, Lodie Kardouss, Lotte Van den Audenaeren, Noé Soulier, en Radouan Mriziga. Ze meten zich vaak letterlijk met de ruimte, spelen ermee, leggen accenten, stellen ze in vraag. En ze hebben het over kunst en architectuur natuurlijk, de focus van Z33. Een geweldig visueel schouwspel! En vaak ook nog interactief.
Proeven van enkele installaties?
Ik werd al direct aan het denken gezet door Lotte Van den Audenaeren met haar projectie in de hoge smalle ruimte. De metershoge gang herinnerde me aan het Joods museum van Daniel Libeskint in Berlijn.
Danser Noé Soulier maakte 10 dummies van werken uit het SMAK en plaatste ze in de ruimtes van Vleugel 19. Worden de dummies (die musea gebruiken om een proefopstelling te maken) nu zelf kunst? Of hoe architectuur en ruimtes van een museum de perceptie van (kunst)werken kunnen beïnvloeden.
Al even gebiologeerd staarde ik naar de blauwe lijnen van Radouan Mriziga. Zij reconstrueren de beweging van zijn lichaam in de ruimte . Je kan de performance op video zien.
Anton Van Parys had het met zijn ‘Skip the expo’ dan weer over wat er van zo’n kunstexpo wel blijft hangen.
Francesca Torzo zelf maakte met gekleurd touw en keramiek maquettes van de volumes van de verschillende gebouwen.
Lodie Kardouss zorgde ervoor dat we even als kinderen speelden in de ruimte, dankzij haar witte web van touwen waartussen bezoekers zich een weg kunnen banen. Ze benadrukt zo de dynamiek van het gebouw. Leuk detail: architecte Francesca Torzo was ooit balletdanseres.
De installaties in “The Time of Work” laten je perfect de ruimtes van het nieuwe gebouw aanvoelen. En daarnaast is er als tegenhanger de tweede expo met als titel dezelfde woorden, in een andere volgorde.
The Work of Time
Ook hier gaat het om installaties en interactieve kunst. De expo zet aan tot nadenken en draait rond het thema ’tijd’. Wat houdt onze tijdsbeleving in en wat doet tijd met mensen? In een periode van stress, burnout of net verveling en teveel aan tijd is zo’n thema natuurlijk altijd boeiend. Traagheid, snelheid, droomtijd, geologische tijd, vrije tijd, interactie en verbeelding… invalshoeken genoeg om installaties te maken die gelinkt zijn met tijd. Op het eerste zicht verrassend voor mij was de link tussen tijd – kennis -leren, maar naderhand merk je hoe logisch dit verband eigenlijk is. Wat doen we met tijd? Wat is het rendement van tijd? En wat doet tijd met ons?
De meest opvallende installatie was die van Judith Seng met haar ‘School of Fluid Measures’. Zij ziet waarden als een vloeibaar materiaal, als het zand uit een zandloper. De installatie, die ze ‘een school’ noemt, doet onderzoek naar de vloeibaarheid van vaste normen en waarden. Die wisselen in tijd en ruimte en zijn afhankelijk van specifieke lichamelijke acties. Leren gaat volgens haar over begrijpen hoe alles voortdurend verandert in relatie tot iets anders. De kleuren van het zand symboliseren de (zogenaamd) onwrikbare sociale waarden, zoals vrijheid, individualiteit of collectiviteit. Seng laat mensen visueel en fysiek converseren met gekleurd zand als taal. Tijdens de interactieve sessies vermengt het zand zich waardoor er nieuwe kleuren en waarden ontstaan. Intrigerend!
En nog…
Daarnaast is er nog ander boeiend werk, zoals de kleurige video-installatie ‘No More Sleep No More’ van Danilo Correale (°1982, Napels). Met abstracte kleurenvormen maakt hij een ‘slaap-scape’. Correale onderzoekt de rol van slaap en de verhouding werktijd/slaaptijd. Zijn we alleen nog vrij tijdens onze slaap? En hoe zal dit evolueren? Wordt slaaptijd binnenkort ook werktijd?
Laat ons hopen van niet. De meeste mensen hebben al een chronisch slaaptekort! Correale’s beelden zijn in elk geval om zoet van te dromen!
Ook Helga Schmid focust op slaap in een rond bed waar je op blote voeten rondwandelt (‘Circadian Dreams’). Daarnaast is er nog interessant werk van Alexis De Stoop (‘Untitled’) waarin hij geologie, hedendaagse milieuvraagstukken en Aboriginalverhalen over de Droomtijd linkt. …
Veelbelovend rozerood cultuurhuis
Kortom: het vernieuwde Z33 is zeker te volgen als je van kunst en architectuur houdt. De originele nieuwbouw van Francesca Torzo is prachtig en uitdagend! En de eerste expo’s ‘The Time to Work ‘en ‘The Work of Time’ waren in elk geval al veelbelovend. Maar time is running out . Tijd om te eindigen met dit verhaal. Want Lotte Van den Audenaeren zei het al: ‘The Beginning is Something final’. De eerste expo zit erop en de spits is eraf voor het vernieuwde Z33!
Ook leuk om te lezen:
Wat een unieke aanwinst!
Prachtig toch, zo’n kleurrijk gebouw – al zal vast niet iedereen daar zo over denken 🙂
Wat een prachtige beelden. Die rozerode muur is echt top. Ik vind jou ook heel mooi in beeld gebracht. Je past helemaal in het plaatje.
Dit cultuurhuis hoop ik ooit eens te bezoeken.
Ik vond de kleuren ook zo mooi! En dankjewel, ik geef het compliment door aan de echtgenoot-fotograaf van dienst :)! Als je ooit een citytripje Hasselt doet, gewoon de site gaan bekijken is al fijn. Maar het leukst is het natuurlijk om de nieuwe vleugel ook binnenin te kunnen bezoeken en de doorkijkjes en ruimtes te ontdekken!
Wow wat een gebouw, prachtig! Ben zelf niet altijd fan van moderne kunst maar daar staat duidelijk werk dat mij toch kan bekoren. Alweer eentje om te onthouden 🙂
Het kan ook van expo tot expo verschillen natuurlijk, maar dit gebouw alleen al vond ik de moeite waard. Leuke site!