Een Blockhaus? Zo heet een bunker langs de Noord-Franse kust. Kwam ik te weten tijdens een weekje aan zee in de Westhoek. Ik ontdekte in de buurt van Duinkerke een heel bijzonder exemplaar: de ‘Spiegelbunker’ in Leffrinckoucke (Leffrinkhoeke).
De Westhoek en de oorlog
Wie door de Westhoek wandelt, fietst of rijdt, wordt zowat overal geconfronteerd met het verleden. En vooral met het oorlogsverleden. Zeker als je in de buurt van de Ijzer komt. In Nieuwpoort wenkt je al van ver het monument voor Koning-Ridder Albert I. Onder het terras van dit monument is het bezoekerscentrum Westfront Nieuwpoort ondergebracht. Dat opende in 2014 (inderdaad, 100 jaar na …). Je komt er alles te weten over de onderwaterzetting tijdens Wereldoorlog I.
Bij de zogenaamde ‘Ganzepoot’ (het sluizencomplex aan de Ijzer) kan je de sluizen tellen die zo veel jaren geleden ervoor zorgden dat de streek onder water liep en dat de Duitsers in hun opmars werden gestopt. Jaren van ellende volgden voor iedereen die in de Westhoek leefde – of overleefde. In de loopgraven.
Wij fietsten tijdens ons uitstapje nog even verder, richting Ramskapelle. Ik ontdekte er de ‘Frontzate’, een fietspad tussen de velden, aangelegd op de route van het vroegere treinspoor Diksmuide-Nieuwpoort. Langs de fietsroute spot je resten van bunkers en andere verwijzingen naar de oorlog. Maar het is er vooral groen. En stil. En dat word je ook als je terugdenkt aan de afschuwelijke gebeurtenissen van 100 jaar en langer geleden.
Leffrinckoucke en Duinkerke
Maar ook over de grens, in Noord-Frankrijk (of Frans-Vlaanderen), zijn er nog oorlogsherinneringen bij de vleet. Ik hoorde een verhaal over een ‘Spiegelbunker’ en … we volgden dus de kustlijn richting Dunkerque/Duinkerke op zoek naar de mysterieuze bunker. Het verbaast me nog altijd hoe goed de historische Nederlandse dorpsnamen bewaard zijn in deze uithoek van Frankrijk. Ook straatnamen zijn vaak gewoon verfranst Nederlands. Moeizaam spel ik “Leffrinckoucke” (‘…awke’ zegt de GPS – ipv ‘…oeke’). In het Nederlands klinkt het logischer : Leffrinkhoeke.
Leffrinckoucke is een slaperig stadje op een boogscheut van Duinkerke. Duinkerke, de plek waar tijdens de Tweede Wereldoorlog 340.000 (!) soldaten zich terugtrokken. Omsingeld door de Duitsers. Er zat er niets anders op dan een grootscheepse evacuatie naar Engeland te organiseren(cfr. de film ‘Dunkirk’)
Naar de Spiegelbunker
We rijden tot waar de dijk van Leffrinckoucke eindigt in de duinen (ten oosten van het stadje). Volgens Google Maps moet de Spiegelbunker hier te vinden zijn. Ik bespeur niets dan zee, lucht en duinen. Tot we een paar meter het duinengebied in wandelen en onze aandacht getrokken wordt door iets blinkends bij de zee.
Super-benieuwd! En ja hoor: geen twijfel mogelijk. Dit kan niet anders dan de Spiegelbunker zijn. Indrukwekkend groot. En schitterend. Maar ook scheefgezakt. Half verzonken. Een verweerde getuige van een vroegere tijd.
Het verhaal: kunstenaar Anonyme
70 jaar nadat de bunker gebouwd werd door de Duitsers, startte een Parijs-Duinkerkse kunstenaar in 2014 met het bekleden van het ‘Blockhaus’ met stukjes gebroken spiegel. Het kostte hem drie jaar werk. Ook in de openingen zien we gebroken spiegelscherven. Ze weerkaatsen de omgeving. Maar de onbedekte, verroeste luiken wijzen er ons op dat dit ondanks alles een bunker blijft.
Een opvallend kunstwerk is het geworden, het ‘Blockhaus aux Mirroirs’. Een -letterlijk- schitterend monument. ‘Réfléchir’ doopte de kunstenaar het. Wij worden in elk geval aan het denken gezet over het donker stuk verleden dat hier omgevormd wordt tot een prachtig kunstwerk. Dat het licht duizendvoudig vangt en weerspiegelt. De spiegelscherven verbergen de bunker en laten hem verdwijnen in de omgeving.
Verbeelding en creativiteit overwinnen destructie. Maar tegelijkertijd blijft het monument een waarschuwing.
Fort des Dunes
Even verderop leunen nog een aantal bunkers van de Atlantikwall tegen de duinenrij. Vol graffiti. Ze werden gebouwd bij en op het Fort des Dunes, een stenen fort dat al dateert van het eind van de 19de eeuw. Het moest de oostelijke havengeul van Duinkerke verdedigen.
Wij zagen het fort echter niet. Gewoon achteloos in de buurt rondgewandeld. Te weinig fan van militaire installaties om ons te verdiepen in de omgeving. En te veel van de zee. Ter onzer verdediging: het fort is zo goed als onzichtbaar, want het ligt bijna helemaal onder het zand :)…
Jullie zijn nu in elk geval wèl op de hoogte. Check, als je bij de Spiegelbunker bent, ook het fort dat een kilometer verderop in de duinen ligt. Kijk vooraf naar de film Dunkirk en lees over de Batterij van Zuydcoote.
Of laat je gewoon betoveren door de zonsondergang bij de Spiegelbunker in Leffrinckoucke…
Benieuwd naar meer? Lees ook:
Het is niet te vatten hoeveel jonge mannen daar als kanonvoer zijn omgekomen. Vreselijk daar in de Westhoek. Je voelt het nog steeds als je wordt geconfronteerd met de massa’s graven. En ja, zovelen anoniem…
De Spiegelbunker kende ik niet. Een heel bijzonder kunstwerk.
Onvoorstelbaar! Al die mensenlevens. Onlangs las ik nog bij Leen dat ze met haar moeder in Londen familie nagetrokken heeft die daar gestorven is na evacuatie uit België. Het blijft nog doorwerken. Zoveel mensen die in de Westhoek hun lang geleden overleden vader, broer, zoon, nonkel, grootvader,…komen zoeken. Of die hier uiteindelijk samen met hun strijdmakkers begraven willen worden.
Daar in de duinen bij Duinkerke kwam dit ook even terug. Réfléchir…
Wij ontdekten pas twee maanden geleden op de begrafenis van een tante van mijn echtgenoot, dat mijn echtgenoot en grootoom had die sneuvelde in de Westhoek tijdens WOI. We zijn toen het graf gaan zoeken en hebben het gevonden in de Panne. Vorige week hebben we in Evere zijn militair dossier mogen inkijken en kopiëren. Voor de begrafenis wisten we van zijn bestaan niet eens af… Het is zo triest zijn verhaal. Een jongeman die op zijn 19de werd opgeroepen. Tegen zijn zin en die van zijn ouders. Na meer dan drie jaar aan dat verschrikkelijke front, werd hij in 1918, net voor het eind, gedood door de inslag van een obus. Twee dagen eerder had hij nog naar huis geschreven dat hij zich goed hield en stand hield. De ouders hun verdrietig verhaal hierover stond te lezen in de krant van Vlissingen. Zij waren uit Antwerpen gevlucht voor de bombardementen naar Vlissingen. Binnenkort wijt ik er nog wel een blogje aan.
En dat is dan nog maar het verhaal van één slachtoffer. Zo onnoemelijk veel leed…
Ongelooflijk. Zo veel mensen die door dit geweld getroffen zijn. En zo veel verhalen die nu pas bekend worden.
Mooi dat jullie dit hebben kunnen achterhalen. En verdrietig tegelijk.
Dank je om het te delen. Wij reden langs De Panne…
Wat een drama die wereldoorlogen toch. Het spiegelmonument is wel heel bijzonder vooral de symboliek van het kunstwerk. Lijkt me interessant om daar ook eens te zwerven.
Jaren geleden zijn hebben we gelogeerd in Arras Noord Frankrijk en hebben daar diverse kerkhoven en monumenten bezocht.
Daar gaat het voornamelijk over de 1e wereldoorlog.
Ergens ver weg gestopt in de omgeving is ook een kekhof voor gevallen Duitse soldaten.
Bijzonder om dat te bezoeken en te bedenken dat er ook Duitse soldaten moeten zijn geweest die er misschien helemaal niet mee eens waren en ook familie die deze soldaten moe(s)ten missen.
Intriest! Arras wil ik ook nog graag zien! Het Duitse kerkhof in La Cambe vond ik enorm aangrijpend. En het kleinere in Vladslo, met het beeld ‘Treurend ouderpaar’ van Käthe Kollwitz, ook. De sfeer in Vladslo was heel terneergeslagen.
https://www.wannderful.com/kathe-kollwitz-treurende-ouderpaar-in-vladslo/
Weer een mooi reisverslag met onverwachte en onbekende elemrnten.
Ik had een beeld van de bunker opgevangen en wilde hem absoluut zien in het echt. Bijzonder kunstwerk!
Heel bijzonder die bunker.
Die bunker … heel bijzonder.
Deed me echt nadenken.
Ik had er al van gehoord maar lijkt me wel de moeite om het in het echt te zien.
Als de zon schittert in de duizenden stukjes moet het nog mooier zijn!
Vreemd tegenstrijdig, dat sombere en die omgeving met halfvergane bunkers en forten en dan tegelijkertijd dat schitterende.
Wij zijn daar enkele maanden geleden geweest, vertrokken vanuit Zuydcote maar door de harde wind niet tot bij de spiegelbunker geraakt, maar bij die andere graffitibunkers de duinen ingetrokken om te ontsnappen aan de 8 beaufort 🙂 We moeten zeker nog eens terug…
Wij ook, maar dan om de andere bunkers te zien :). Als je met de fiets bent, kan die wind aan zee flink parten spelen. En zelfs te voet, als het zand je in het gezicht striemt. Dan vormen de duinen een fijne beschutting.
Groetjes!
Dat was echt niet te doen, dat zand, om de één of andere reden hadden we besloten het stuk langs de zee tegen de wind in te lopen (de dag voordien wind in de rug… was een pak aangenamer, je werd gewoon voortgeduwd :-D), de hond sjokte achter ons aan, voor haar was het zand op ooghoogte, het was afschuwelijk want ge hoort niks, ge ziet niks…. Blij toen we aan die bunkers de duinen in konden ja 😀
Ja, dan ben je echt gezandstraald :)!
Haha ja 😀
Onontdekte plekjes vlakbij, altijd leuk
Altijd fijn om inspiratie op te doen en ideetjes uit te wisselen!😉