Den Ouwen Dok. Dat opvallende ‘kasteeltje’ aan de Mechelse ring en het Keerdok. Met pittoresk torentje. Plompverloren tussen de Mc Donald, Blokker, Vanden Borre, Leen Bakker, … en het onvermijdelijke stadsrand-parkeerterrein. Eerst dacht ik dat het een oud postgebouw was. Maar vraag het aan de Mechelaars. Zij leerden hier … zwemmen! Ik kon er een laatste keer binnenkijken tijdens Open Monumentendag. Want het historisch zwembad wordt gerenoveerd tot luxehotel. Even meekijken?
Luxe-zwembad als oorlogstrucje
Hoe komt het dat Mechelen begin 20ste eeuw zo’n reusachtig zwembadcomplex bouwde? Er waren al plannen voor de bouw van een openbare badinrichting in 1897. Bij het begin van de Eerste Wereldoorlog in 1914 kwamen die in een stroomversnelling. Want de Duitse bezetter eiste alle beschikbare werkkrachten in België op voor de oorlogsindustrie. Om te vermijden dat de Mechelse mannen naar Duitsland moesten gaan werken, startte de stad deze reusachtige werf op in 1916. Via een nepfirma. Het complex van 10.000 m3 bevatte openbare badkamers, douches, Turkse baden, een stapelplaats, een douanekantoor en … (op dat moment) het grootste zwembad van België.
Op oude foto’s zie je de pracht en praal van het complex. Mozaïeken, beelden, muurschilderingen, gekleurd glas, een ronde trap om het zwembad in te gaan… Qua stijl was het gebouw een mix van art-deco, art-nouveau en neo-stijlen. Met extra sierelementen zoals dakkapellen met pinakels, een torentje zoals je dat ook aantreft bij de Mechelse stadspaleizen (Check mijn bezoek aan het Hof van Busleyden). Of een gevel die verwijst naar de Lakenhalle aan het stadhuis. Al die extra’s maakten de bouw complexer en de nood aan mankracht groter. Niet toevallig dus. Zo slaagde Mechelen erin om de deportatie van heel wat mannen naar Duitsland te vermijden.
Maar het duurde dan ook een stuk langer dan 1918 voor het bouwwerk klaar was. Pas in 1924 ging de ‘Stedelijke badinrichting en douane-entrepot’ open.
21ste eeuws luxe-hotel
Al heel snel waren er echter problemen met het gebouw. De muurschilderingen en de houten kleedhokjes leden onder de hoge luchtvochtigheid. De condensatie tastte zelfs de prachtige metalen overkapping aan. Die werd dus in de jaren ’50 afgebroken. Er kwam (jammer genoeg) een betonnen plat dak. Kleedhokjes en galerijen werden genadeloos gesloopt. In de plaats ervan bouwde men een betonnen tribune. Die werd in de jaren 70 verhoogd, de vloer werd vervangen. Veel van de charme van het oorspronkelijke gebouw verdween dus. Maar ondertussen leerde nog bijna elke Mechelaar hier zwemmen. Tot het eind van de 20ste eeuw.
Vanaf 2001 stond het gebouw leeg. Nu, 18 jaar later, maakt het echter deel uit van een groot herbestemmingsproject. De hele site aan het Keerdok en de Dijle in Mechelen wordt omgetoverd tot een nieuwe stadswijk. Sinds 2016 voert de stad al buitenrenovatiewerken uit aan Den Ouwen Dok. Nu is het gebouw eigendom van Van der Valk Mechelen. Het complex wordt een 4-sterrenhotel met 120 kamers, een congres- en wellnessruimte en een brasserie aan de waterkant van het Keerdok.
Gelukkig blijft de historische kuip behouden. Het zwembad is tenslotte een beschermd monument. En bovendien denk ik dat er anders een opstand zou uitbreken in Mechelen :). Voor zoveel Mechelaars heeft het gebouw een grote emotionele waarde. De overkapping van het zwembad verdwijnt wel. Geen slecht idee! Den Ouwen Dok wordt zo een prachtige patio met waterpartij midden in het hotel. De zwemfunctie wordt voorlopig niet behouden. Beetje jammer. Maar ik wil wel zo’n hotelkamer ‘met poolview’ op de eerste of tweede verdieping!
Tijdens de Open Monumentendag kon ik er al over fantaseren. Geniet even mee van het orkestje in het voormalige zwembad:
Laatste wandeling in het zwembad Den Ouwen Dok
Tegen november 2019 hoopt Van der Valk Mechelen klaar te zijn met de interieurrenovatie en -inrichting. 20 november gaat het hotel open. Ik wandel er nog even rond. En verbaas me over hoeveel oude elementen er toch nog aanwezig zijn. Het complex is een bouwwerf. Maar het heeft ‘attitude’ te over. Zelfs in deze toestand.
Enkele snapshots:
- de lange zijgangen met het oude schrijnwerk en de genummerde privé-badkamers
- de details van oude beschilderingen en mozaïekwerk die je her en der nog kan ontdekken
- de uitgestrekte zijvleugels en gangen rond de zwembadkuip
- het neoclassicistische beeld van de redder naast de toegangsdeur
Het bronzen beeld (1919, Willy Geets) is net gerestaureerd en is ook beschermd. Het is geïnspireerd door een steenkoolboer uit Mechelen, die maar liefst 21 decoraties gekregen zou hebben voor het redden van in totaal 44 drenkelingen, niet alleen in het zwembad maar ook uit de Dijle en de Mechelse vlietjes. De man kreeg de job van redder officieel aangeboden, maar weigerde. Dankzij het beeld kreeg hij wel eeuwige roem.
- de ruimtes op de benedenverdieping
Tot slot
Het feit dat dit oude historische gebouw een zwembad was, blijft tot de verbeelding spreken. De plek aan het water natuurlijk ook. Heel benieuwd hoe deze site er over een vijftal jaren zal uitzien. En of de Mechelaars deze plek zullen blijven in hun hart dragen.
Nieuwsgierig naar meer? Lees ook
Het zal me ook benieuwen, maar ik ben nu al liefhebber van wat ik hier zie.
Ik had het silhouet van het gebouw al een aantal keer gezien, maar hoorde toevallig van een Mechelaar dat het vreemd genoeg een zwembad herbergde! Ben blij dat ik het binnenin heb kunnen bezoeken. Ook al was het echt wel een werf :)!
Mechelen is een plaats waar ik graag vertoef en regelmatig kom. Ik kende dit gebouw, weet waar het staat maar wist er nog niet zoveel vanaf. Nu toch ook benieuwd hoe het verder zal evolueren.
Ben je er ook zelf ooit gaan zwemmen? Hoe was het toen?
Ik ken het gebouw. Er gaan zwemmen heb ik nooit gedaan. Met school gingen we zwemmen naar ‘de Coloma’.
Mooi bericht over de Ouden Dok. Het hotel heeft zijn deadline gehaald en het hotel is ondertussen open. Ik woon in Mechelen en ben wel van plan om er even een kijkje te gaan nemen en een koffie te drinken.
Leuke foto’s
Ik ben superbenieuwd om het terug te zien nu! Leuke stad ook, Mechelen!
Als kind heel veel gaan zwemmen met de familie en vrienden. Mijn broer is er nog provinciaal kampioen geworden. Toen was er nog een spoorlijn zelfs. Nu 50 jaar later zijn we als mechelaar er gaan overnachten. Top! Nostalgie gemengd met luxe. Knap gedaan.
Dat is een heel leven gekoppeld aan den Ouwen Dok. Mooi om te horen! Moet wel speciaal zijn om er dan te overnachten. Zo veel herinneringen!
Ik was op internaat bij de Zusters Ursulinen Tildonk en kwam er wekelijks zwemmen met het lager onderwijs. Heb daar leren zwemmen ! Was toen 8 of 9 jaar oud. Nu ben ik er 74 ! Het gebouw was toen al indrukwekkend!
Ik kende het gebouw vooraf niet, dankzij Openmonumentendag kon ik er binnenkijken (zoals zovelen). Het moet een belevenis geweest zijn om hier te leren zwemmen! Wauw!