Ik kreeg net de uitnodiging voor mijn COVID-vaccinatie. Nooit gedacht dat ik zo blij zou zijn met het vooruitzicht om een prik te krijgen :)! Vage vakantiedromen van reizen naar het zonnige zuiden borrelen op… Zo zie ik voor me de contouren van een reusachtig 17de eeuws Portugees klooster aan een verlaten plein middenin de stad. Dat moet Alcobaça zijn… We waren er vorig jaar. Vijf redenen om een omweg te maken langs het wonderlijke klooster van Alcobaça dat een gruwelijke liefdeshistorie verbergt.
Inhoud
1.Gigantisch complex in het hart van Alcobaça
Wie Alcobaça (100 km ten noorden van Lissabon) binnenrijdt, kan er niet naast kijken. De uitgestrekte gevel van de abdij van Alcobaça domineert het centrale plein in de stad. Het klooster is dan ook niet zomaar het eerste het beste: het is een ‘Koninklijke’ abdij (Real Abadia de Santa Maria) met een eerbiedwaardige staat van dienst.
Klooster met aanzien
De Cisterciënzerorde bouwde het complex in de 12de eeuw. Bernardus van Clairveaux had de gronden namelijk cadeau gekregen van de koning himself. Als dank omdat deze de strijd tegen de Arabieren had gewonnen en omdat Bernardus een goed woordje had gedaan bij de paus om de Portugese koning te erkennen. Dat mocht dus wel wat kosten.
De abdij van Alcobaça werd het grootste klooster van Spanje en Portugal samen. Bijna 1000 monniken verbleven er in de topjaren (de regel stond een maximum van 1000-1 toe)! Door de eeuwen heen kozen verschillende Portugese koningen ervoor om hier begraven te worden. In de Koningszaal vol azulejo’s (18de E) wordt de geschiedenis van het klooster visueel verteld. Het verloor zijn functie in 1834 toen de kloosters gesupprimeerd werden.
2. Grootste gotische kerk van Portugal
Binnen verbaast de kloosterkerk door haar soberheid en vooral haar hoogte. Het schip is 106 meter lang en slechts 20 meter breed. En check die smalle zijbeuken. Na ons bezoek aan het uitbundige klooster in Batalha doet de strakke belijning hier bijna spartaans aan. Wel echt een plek van bezinning en gebed, ontdaan van alle opsmuk en mogelijke afleiding. De uitgepuurde gotische lijnen staan wel in schril contrast met de barokke torens die later aan de voorgevel van de kerk werden toegevoegd.
3. Gruwelijke love story
Maar hoe zat het dan met dat liefdesverhaal? Dat is verweven met de twee bijzondere praalgraven in de kerk die een tragische en ook wel macabere liefdesgeschiedenis verbergen.
Hartstocht en moord
De Portugese prins Pedro I werd verliefd op Ines de Castro, de hofdame van zijn Spaanse verloofde. Desalniettemin ging het geplande huwelijk gewoon door, zoals toen gebruikelijk was. De echtgenote was echter geen lang leven beschoren, ze werd ziek en na haar dood leek de weg open te liggen voor de twee geliefden. Zij kregen in elk geval vlotjes vier kinderen. Maar Pedro’s vader, de koning, en zijn ministers zagen de relatie totaal niet zitten. Ines werd prompt door een paar huurmoordenaars een kopje kleiner gemaakt. Pedro was woest, nam de wapens op tegen zijn vader maar werd verslagen.
Wraak
Toen hij twee jaar later zelf koning werd, liet hij echter het lichaam van zijn geliefde opgraven en tooien met koninklijke waardigheid. Hij organiseerde een postuum huwelijk in de abdijkerk. Het lijk werd op een troon geplaatst en officieel gekroond. Alle hovelingen werden verplicht om de hand van de dode koningin te kussen. De huurmoordenaars liet Pedro oppakken en zwaar martelen. Zo nam hij wraak. Ines werd in een tombe in de abdijkerk begraven. Pedro’s tombe staat er tegenover, zodat ze elkaar bij de verrijzenis direct in de ogen kunnen kijken.
4. De rivier door de keuken
Maar terug naar de dagelijkse realiteit van het monastieke leven in het klooster van Alcobaça. Als je moet koken voor 998 medebroeders mag je keuken al iets ruimer zijn. En dan is er voldoende water en voedsel nodig. Voor dat eerste werd op een uitgekookte manier gezorgd in het ontwerp van de kloosterkeuken. Het stadje ligt aan de samenvloeiing van twee rivieren: de Alcoa en de Baça. De Rio Alcoa werd gewoonweg omgeleid door de abdij. Het water stroomde via goten rechtstreeks door de keuken. Je ziet nu nog de forse spoelbakken waar de monniken hun groenten en fruit wasten . Ze hadden dus letterlijk ‘stromend water’. En wie weet spoelde er af en toe ook wel een vis mee door de keuken?
Een blikvanger is ook de gigantische keukenschouw (18de E) die net als de muren helemaal betegeld is en ondersteund wordt door zuiltjes in gietijzer. Ze is maar liefst 18 meter hoog! Hieronder kon je beslist meerdere varkentjes aan het spit rijgen!
5. Handen wassen, zwijgen en luisteren
Na al hun harde labeur konden de monniken aan tafel. De refter bevond en bevindt zich – heel praktisch- onmiddellijk naast de keuken. Opnieuw: een ruimte van buitengewone afmetingen. Vanop de kansel – hoog boven de hoofden- werd er tijdens de maaltijd voorgelezen uit de bijbel. Of werden er inspirerende heiligenverhalen verteld.
In de kloostergang bij de refter was er een waterbekken voorzien, zodat iedereen met schone handen aan tafel kon. Aangezien de monniken en lekenbroeders zich vooral bezig hielden met landerijen te bewerken (of perkament te beschrijven) kan ik me voorstellen dat dit waarschijnlijk ook toen al geen overbodige regel was.
Neerblikken op de eetzaal vanop de kansel- toch wel een beetje machtsgevoel
Na het eten naar bed
Aan de keuken grenst -alweer super-praktisch – de opslagruimte. Een trap leidt naar het dormitorium op de tweede verdieping. Een indrukwekkend spel van bogen siert de zoldering van de omvangrijke slaapzaal. Knap!
Om te eindigen
In een mum van tijd heb je dus een handvol redenen om deze historische site plek in de buurt van Lissabon te bezoeken. Zelf had ik tevoren nog nooit van het klooster van Alcobaça gehoord, maar in Portugal is het één van de 7 Portugese wonderen. En het is ondertussen ook Unesco-werelderfgoed.
Na een bezoek begrijp je wel waarom. Deze site was eeuwenlang het machtigste klooster van Portugal. De abt stond in hoog aanzien, want hij was raadsman van de koning en heerste over 13 steden plus een handvol havens en kastelen. De omvang van het klooster van Alcobaça en de ruimtes binnenin bevestigen dit. Ook al getuigt het interieur overwegend van soberheid en eenvoud. Het stadje Alcobaça dankt in elk geval haar faam en ontwikkeling aan de reusachtige abdij die in haar hart gelegen is.
Ook leuk om te lezen:
Wat weer een mooi verhaal en wat weer een extra lokkertje om nu toch eens naar Portugal te gaan.
Wat kijk ik ernaar uit om weer eens buiten de landsgrenzen te kunnen rondtoeren😊! En in Portugal zijn we al zo vaak verrast geweest met fijne plekken! Laat die vaccinatie maar snel komen!👌
Oh wauw! Ik bezocht in Lissabon het klooster van Graca en van Belem en dat waren de mooiste gebouwen van de hele trip. Maar dit lijkt me nog grootser. Ik hou het in het achterhoofd voor een volgend bezoek aan Portugal.
Heel indrukwekkend, op het plein. En alles is er groot en hoog 😊, maar wel heel sober en ingetogen. De moeite!
Succes met je eerste prik.Gek dat zo’n prik doet dromen van andere oorden. 😁
Ik kijk ernaar uit! Zowel naar de prik als naar de oorden 😄!
Binnen drie weken krijg ik mijn tweede prik. Ook ik was zo blij.
Prachtig Portugal, maar het zal toch nog niet voor dit jaar zijn.
O zo snel al. Dan heb ik net mijn eerste prik. Misschien zit er in het najaar al wel een buitenlandse uitstap in 🤞🤞🤞!
Men is deze week in NL al bezig met geborenen in 67 en 68! Het gaat nogal vooruit.
Dat is in elk geval hoopgevend! 👍