Wat maakt het beroemde Kröller-Müller Museum zo bijzonder?

Eindelijk. Al een eeuwigheid wil ik naar het befaamde Kröller-Müller Museum in Nederland. Dat kan ik nu van mijn bucketlist schrappen. Wij spendeerden een heerlijk weekendje in Nationaal Park de Hoge Veluwe en omstreken. Met dank aan het Nederlands Bureau voor Toerisme. Want dit museum én zijn omgeving zijn een topper. Wat maakt het beroemde Kröller-Müller Museum zo bijzonder ? 10 (!) redenen komen er zo aan!

1. De collectie kunstwerken van Vincent Van Gogh

Hier kan niemand omheen natuurlijk. Voor heel veel mensen is dit de belangrijkste reden om naar Kröller-Müller te gaan. En terecht. Het museum heeft een gigantische collectie van wel 90 werken van Van Gogh! Dat zijn er zelfs te veel om allemaal tegelijkertijd tentoon te stellen in de Van Gogh-galerij rond de patio. En klein fait divers: toen er in 2012 door een wissel van de collectie even géén Van Goghs te zien waren, stonden er huilende buitenlandse bezoekers op de stoep. Echt!

Bostafereeltje

Dan had ik meer geluk! Ik kon de wereldberoemde klassiekers in de Van Gogh-galerij van dichtbij bewonderen. Inclusief het beroemde zelfportret. Maar super-schattig vond ik het eerste schilderijtje dat Helene Kröller-Müller in 1908 van Van Gogh kocht. Het landelijk tafereeltje getiteld ‘Bosrand’. Klein maar fijn. Het was het begin van de gerenommeerde Kröller-Müller privé-collectie.

2. Meneer Jacques en meneer Jacques

Deze opvallende, parmantige bronzen meneer van Oswald Wenckebach heette ons welkom bij de ingang van het museum. Hij staat symbool voor de Nederlandse burgerman die de tentoonstelling komt bezoeken.  Meneer Jacques is ondertussen het boegbeeld van het museum. Intrigerende sculptuur.

Ook het eetcafé van het museum is naar meneer Jacques genoemd. Wij lunchten er op het zonnige terras, tussen de bomen. Met zicht op een klein stukje van de beeldentuin. Héérlijk! Meneer Jacques en zijn eetcafé: twee toppers.

3. Henry van de Velde

Als je, zoals ik, werkt in een gebouw van Henry van de Velde, dan kan je niet anders dan gefascineerd zijn door het oeuvre van dit multi-talent. Het was dus onvermijdelijk dat ik Kröller-Müller zou bezoeken, want het museumgebouw is ontworpen door van de Velde.  Het actuele museum is weliswaar heel wat kleiner dan oorspronkelijk voorzien. Door de financiële crisis van de jaren dertig kon het echtpaar Kröller-Müller het ambitieuze originele ontwerp niet realiseren. Maar ik herkende in het huidige museum onmiddellijk van de Velde’s spel met de ritmiek van de ramen en zijn aandacht voor de lichtinval.

Kunst en toegepaste kunst van Van de Velde

Het museum heeft daarnaast ook een aantal tekeningen van van de Velde (een vurig bewonderaar van Van Gogh) in zijn collectie. En serviesgoed en een bureaumeubel.

De grootste verrassing voor mij was echter het embleem van de Hoge Veluwe. Dit gestileerde hertengewei met kruis tussen de vertakkingen is een ontwerp van Henri van de Velde. Het embleem staat ook op de cover van Helene’s boeken over kunst. Het weerspiegelt haar motto ‘Spiritus et Materia Unum’.

4. Een persoonlijk favorietje: de troffel van Claes Oldenburg

Een leuke ontdekking die het museum voor mij ook bijzonder maakte. Twee jaar geleden bezochten we het uitgestrekte Serralves park in Porto. Naast de art deco-parel Casa de Serralves is er ook een geweldig museum voor hedendaagse kunst. Eén van de leuke eyecatchers in het park was Claes Oldenburgs ‘Troffel’. Hoe verrassend om bij het Kröller-Müller Museum een andere troffel van Oldenburg te ontdekken.  Boeiende combinatie van sculptuur en natuur. – En mensje 🙂

NB. Ik had ook nog andere favorieten: de installaties van Lucas Lenglet, het interactieve werk van Charlotte Posenenske, de fascinerende kunstwerken van energie-kunstenaar Jan Van Munster,… Heb je nog enkele uren? 🙂

5. Toppers uit de kunstgeschiedenis

Terwijl ik rondwandelde tussen de schilderijen in het museum, leek het wel of ik verzeild was geraakt in ‘Van Altamira tot Heden’. Het handboek kunstgeschiedenis uit mijn middelbareschooltijd. Ik zag de plaatjes bij het thema ‘schilderkunst 19de -20ste eeuw’ zo voor mijn ogen verschijnen. Maar nu in het echt. Sfeervol en delicaat pointillisme, impressionisme, maar ook kubisme, expressionisme, … Absolute klassiekers, die me ook deden denken aan de collectie van Musée d’ Orsay in Parijs.

Grote namen

Signac, Toorop, Van Rysselberghe, Picasso, Ensor, … ze zijn er allemaal. Wat een topcollectie van  Helene Kröller-Müller! Ik vraag me af hoeveel ze hier aan verzekeringspremies betalen…

Piet Mondriaan

Brancusi, Giacometti, Hepworth

En daarna ontdek ik nog de tijdelijke expo ‘Het begin van de wereld’. Met een selectie van wereldberoemde sculpturen.  De ‘geschiedenis’ van de moderne beeldhouwkunst aan de hand van de Kröller-Müllercollectie die vooral in de jaren vijftig van vorige eeuw is aangekocht.

6. Natuur en kunst

Mooi en bijzonder is natuurlijk de ligging van het museum. Midden in het Nationaal Park de Hoge Veluwe. Daarvoor alleen al zou ik teruggaan. Heerlijk ontspannend om in de beeldentuin vlakbij het museum rond te wandelen. Meer dan honderd moderne sculpturen. En de architectuurparels van Rietveld en Aldo van Eyck.

Het Kröller-Müller Museum is in die zin echt geworden wat Helen Müller voor ogen had: een ‘blijvend monument waar natuur en kunst op zeldzame wijze vereenigd zijn’.

Dan Graham, Two adjacent pavilions

Nog snel een filmpje over de beeldentuin (cfr. de site van Kröller-Muller):

7. Witte fietsen

Een typische bijzonderheid van dit museum, waarover iedereen het altijd heeft: de gratis witte fietsen. Je vindt ze overal. Bij het museum, maar ook op andere plekken in het park. Superhandig. En ook heel prettig. Als afwisseling na het schilderijen kijken. Als uitje in de buitenlucht. Of als leuk extraatje dat inbegrepen is. Want je betaalt toegang voor het museum én het park. Goedkoop is een bezoek niet. Maar als ik een hele dag een fiets huur aan zee, betaal ik ook 10 euro.  De witte fietsen, een voorloper van de deelfietsen die je nu in de grote steden ziet. Wie weet komen er binnenkort ook steps? 🙂

Ze zijn in elk geval ontzettend handig als je de 25 hectares van het beeldenpark wil doorkruisen. Voorzie in elk geval een hele dag voor een bezoek aan Kröller-Müller!

8. Bijzondere architectuur: het Jachthuis Sint-Hubertus

De Hoge Veluwe verbergt nog een verrassing. Het echtpaar Kröller-Müller liet op de Veluwe een jachtslot (met vijver) optrekken. De reusachtige toren is geen kerk, maar gewoon… een uitkijktoren. Kwestie van ’s avonds (of ’s ochtends) nog even het landgoed te kunnen overschouwen. En een hertje te spotten.

Wij boekten de rondleiding in het interieur, een ‘Gesammtkunstwerk’ van architect Berlage. Ramen, tegeltjes, meubilair, deurklinken en lampen,… het werd allemaal speciaal voor deze plek ontworpen. En dat voor een buitenhuisje! Blijkt dat Helene Müller wel haar eigen zegje wilde hebben in de plannen. In die mate zelfs dat Berlage er de brui aan gaf. En Henry van de Velde (jawel) werkte het jachthuis uiteindelijk af.

Het huis liet een sombere indruk op me na, maar exterieur en interieur zijn wel ongelooflijk fascinerend. Ik schreef er zelfs een extra-blogpost over!

9. De big five

We kwamen voor het museum en de kunst, maar dankzij de witte fietsen… fietsten we er een eindje op los. In het Nationaal Park de Hoge Veluwe. We lazen dat je er de ‘Big Five’ kan spotten. De Nederlandse Big Five dan :). De sperwer – het edelhert – de vos – het everzwijn – de moeflon .

Een beetje lacherig fietsten we door het bos. Tot we plots dit zagen, langs de kant van de weg:

Bij de zandverstuivingen even verder spotten we een sperwer.

Daarna keerden we terug langs een route die ook voor auto’s toegankelijk was. Bordjes langs de kant van de weg waarschuwden: ‘Gelieve niet te betreden wegens rust grof wild’.

En alsof ze het erom deden: in de verte zagen we een kudde everzwijnen vergezeld van een zestal gestreepte kleine jonkies. Onze dag kon niet meer stuk!

10.  De historische schuilkelder van Helene Kröller-Müller

Tot slot nog een bijzondere plek. In 1939 werd er onder een zandduin op de Veluwe een geheime kelder gebouwd. Om de kunstcollectie tijdens de oorlog veilig te bewaren. Een jaar later verhuisde de hele collectie in één week tijd naar deze schuilplaats. Om pas in april 1945 terug te voorschijn te komen. Met Canadese hulp.

Omdat de Slag om Arnhem( sept. 1944) in september 2019 na 75 jaar werd herdacht, is deze kelder uitzonderlijk opengesteld. Bij de kelder kan je de geluidsinstallatie The Wind Rose van Schots kunstenaar Susan Philipsz horen. Acht tonen klinken uit de bomen. Ze staan voor de acht windrichtingen op aarde. Het is alsof het bos, en bij uitbreiding de aarde en het leven zelf, zucht, blaast en loeit…Indringend.

 

Tot zo ver mijn bezoek aan Kröller-Müller dus. Een bijzondere plek. Eentje om te onthouden.

Praktische info: Kröller-Müller Houtkampweg 6 6731 AW Otterlo, Nederland

Nieuwsgierig naar meer? Lees ook:

• Uittip: museum Voorlinden in Wassenaar
• Verwenadresje Hotel de Sterrenberg in Otterlo
• Op ontdekking in het Hof van Busleyden, nieuw stadsmuseum in Mechelen
• Vijf redenen om de nieuwe Tate Modern te bezoeken in Londen
• 5x architectuur in het Guggenheim Museum in New York
• Op zoek naar de jonge Rembrandt in Leiden