Schimmel en verval. De foto’s van mijn eerste kennismaking met de Villa Empain. Ik bezocht ze in september 2007, tijdens een Open Monumentendag in Brussel. De kale muren en vloeren waren helemaal aangetast en beschadigd. Interessant voor een fotografische oefening over ‘structuur’, dacht ik toen. Het leegstaande zwembad en de vervallen pergola, het kale en vuile interieur maakten echter een diepe indruk. De sobere lijnen van de Bauhausstijl hadden hun kracht behouden. Het siersmeedwerk suggereerde nog steeds de rijkdom van het vroegere interieur.
Het verhaal van Villa Empain in Brussel
In 1934 baarde deze luxe-villa van baron Louis Empain (1908-1976) heel wat opzien in Brussel. De mix van soberheid en raffinement imponeerde. Uitbundige luxueuze materialen en art-deco-accenten werden gecombineerd met eenvoudige en symmetrische architecturale lijnen. Het ontwerp was van de Zwitserse architect Michel Polak (1885-1945). Eén van de sterkhouders van de art deco in Brussel.
In 1937 schonk baron Empain de villa aan de Belgische staat om er het Koninklijk Museum voor Hedendaagse Sierkunst te vestigen. In 1943 nam het Duitse leger de villa echter in beslag en na de oorlog nam de Russische ambassade er haar intrek. De familie Empain eiste de villa terug en organiseerde er daarna kunsttentoonstellingen.
In 1973 koopt een Armeense tabaksfabrikant het gebouw . Hij verhuurt het aan de Luxemburgse radio- en televisiezender RTL. Vanaf begin de jaren 90 staat de villa leeg en wordt ze voor occasionele evenementen nog verhuurd. Pas als de Boghossianstichting de villa in 2006 koopt, begint de restauratie van het ondertussen beschermd monument. Vanaf 2010 is de villa open voor publiek.
De expo ‘Decor'(8/09/2016-29/01/2017)
Op dit moment loopt er in de Villa een expo over de waarde van kunst en decoratie vandaag de dag. Ze focust op Westerse en Oosterse moderne kunstenaars die een holistische kijk hebben op de rol van kunst. Kunst die niet enkel wordt gezien als een op zichzelf bestaand fenomeen, maar ook als mooi en functioneel, ter verfraaiing van de (openbare) ruimte. Als ondersteuning van ontmoeting en sociale interactie. Kunst die dus dichtbij de mensen staat en niet alleen in een museum thuishoort.
Ideaal decor
Dit leek me een ideale gelegenheid om opnieuw de Villa Empain te bezoeken! In haar gerestaureerde gedaante dan. De rijke materialen en sierelementen van de villa vormen het ideale decor – what’s in a name – voor een expo over de decoratieve waarde van kunst.
Gevarieerde expo
Je vindt op de expo heel uiteenlopende kunstenaars en dito werken. Zoals die van één van mijn favorieten, de jonggestorven minimalistische kunstenaar Felix Gonzalez-Torres. Vreemd genoeg zijn bijna al zijn werken en installaties ‘Untitled’. Met een subtitel tussen haakjes. Als je de hal binnenkomt, zie je direct zijn ‘Untitled (Beginning)’ kralengordijnen. Die zijn zowel decoratief als functioneel. Ze zijn bovendien heel tastbaar en dus niet alleen bedoeld om vanop afstand te bekijken.
In Watou zag ik enkele jaren geleden nog één van zijn ‘snoepjes’ installaties. Conceptuele kunst met een boodschap.
Pop-art
In dezelfde ruimte zweven de ‘Silver Clouds’ van icoon Andy Warhol. Alledaagse objecten (wolken) worden speels uitgebeeld door ballonkussens met een glanzend laagje Hollywoodglitter. Knipoogje naar de consumptie-industrie inbegrepen.
Ook de vaak wat provocerende Jeff Koons is vertegenwoordigd met zijn ‘spiegelbloem’. Een heel gewoon gebruiksvoorwerp dat onze kijk op onszelf symboliseert. En onze zelfaanvaarding.
Engagement
De publiekstrekker van de expo zijn de gekleurde stroken van de Franse kunstenaar Daniël Buren. Hij werkt sinds de jaren ’60 alleen nog maar op locatie. Kunstwerk en context wil hij met elkaar versmelten. Want kunst hoort voor hem niet thuis in een museum. Past dus prima in het concept van ‘Decor’ in Villa Empain. Zowel binnen als buiten is het resultaat van zijn werk (folie op de ramen) te bewonderen.
Kunst in de openbare ruimte
Op heel wat plekken in en buiten België kan je Daniel Burens werk ontdekken. Ik bewonderde ‘Le Souffle du Vent’ in de jachthaven van Nieuwpoort en ontdekte dat ook Brussel een kunstwerk van hem telt:
In de lente 2016 was er nog een expo van Daniel Buren in Bozar. En het nieuwe museum van de stichting Luis Vuitton nabij Parijs draagt ook duidelijk zijn stempel.
Toegepaste en functionele kunst
Maar ook (voor mij) minder bekende kunstenaars tonen interessant werk in Villa Empain. Zo is er Jorge Pardo die beeldhouwt, schildert en installaties maakt. Maar daarnaast ontwerpt hij ook gebouwen waarin hij kunst en architectuur verweeft. In 1993 creëerde hij voor het MoCA in LA een huis waarin de bezoekers rondgeleid werden. Na de expo ging hij er zelf in wonen. Kunst : functioneel én decoratief.
Ook verrassend was deze blauwe muur van de Marokkaanse Latifa Echakchc ‘A chaque stencil une révolution’. Ik dacht onmiddellijk aan de kunstwerken van Yves Klein. Terwijl de muur gewoon bekleed is met alledaags stencil(carbon)papier dat overgoten werd met een oplosmiddel.
Combinatie van kunst en kunstige architectuur
En zo zijn er nog wel meer leuke dingen te zien op deze kleine maar fijne tentoonstelling. Maar voor mij was de locatie op zich al een traktatie. Het contrast tussen de soms overdadig rijkelijke decoratie en het zuivere lijnenspel is superboeiend.
De tuin van Villa Empain in Brussel
Vergeet zeker ook niet even de tuin in te gaan. Ook daar vind je nog een aantal (permanente) kunstwerken. En de pergola rond het zwembad is ronduit prachtig.
Het is leuk om de gerestaureerde Villa Empain in al haar pracht en praal terug te zien. En na te denken over de betekenis van kunst. En uitgebreid te genieten van al dat moois.
A Thing of Beauty is a Joy Forever ” (J. Keats)
Ook leuk om te lezen over architectuur:
- unieke art deco villa in Porto
- Leuven Mindgate in de verborgen parel, het Comeniushuis in Leuven (art deco)
- verblijven in een modernistisch icoon in Bari
- een bezoek aan Villa Cavrois, meesterwerk van het modernisme
- Mix Brussels: ontspannen in golden sixties-architectuur
- Diamant Palace in St.-Gillis: vervlogen glitter en glamour
Wat een juweel om te zien. Prachtige foto’s en heel interssant. Ik ontdekte hier veel wat ik nog niet kende of wist. Waarvoor dank.
Fijn dat je het leuk vond!
Héél mooi!!!
Dank je :)!
Ik zag er ooit een docu over op tv. Met jouw blogpost komen de beelden allemaal terug. 🙂
Een virtueel reisje:)!
Altijd leuk. ?
Dankjewel voor het delen van je mooie foto’s en commentaar bij dit art deco-juweeltje.
Supergraag gedaan! 😉
Adembenemend, ook voor mij een aangename ontdekking! Dank!
Zo fijn om hier samen van te genieten!
What a joyful creation! It looks like a place you could spend many happy hours. 🙂
Absolutely! Though somewhat overloaded in its richness, in a way ?.
Villa Empain staat ook hoog op mijn lijstje. Na het zien van jouw foto’s weet ik dat ik er dringend eens heen moet. Mooi voornemen voor 2017, denk ik dan!
Zeker doen. Het is een kleine expo, maar het huis is op zich de moeite waard. Ook al is er weinig meubilair bewaard.
Prachtig! Ik had nog nooit van de villa gehoord, maar ken Brussel niet zo goed.
Bij deze is dat een ietsiepietsie goed gemaakt ?!
Oh, ik had al van de villa gehoord maar nu ben ik helemaal overtuigd, daar moeten we zeker heen (denk dat eerste uitstap voor krokusvakantie beslist is ?)
Leuk! Het is echt wel een uniek huis. Altijd fijn om er eens te kunnen rondkijken! Veel plezier!