Licht, luxe en elegantie in de modernistische Villa Cavrois

Het gele gevaar – ‘le peril jaune’. Zo werd de vervallen Villa Cavrois eind 20ste eeuw door de buren in Croix genoemd. Gelukkig is deze uitzonderlijke parel van architect Mallet-Stevens nu volledig gerestaureerd. En toegankelijk voor het publiek. Ik was overdonderd door de tijdloosheid van het ontwerp uit 1929. En de luxe en elegantie van deze modernistische villa (niet voor niets  één van de Iconic Houses).

De voorgeschiedenis: een textielbaron uit Roubaix

Textielfabrikant Paul Cavrois bestelde in de jaren 20 van de vorige eeuw een woning. En niet zomaar eentje. Want ze moest dienen voor een gezin met 7 kinderen én huispersoneel. Cavrois zat er warmpjes in en gaf architect Robert Mallet-Stevens de vrije hand. Die zorgde voor een gigantische modernistische villa in pakketbootstijl. En ontwierp ook het interieur, het meubilair en het park rond de villa.

Na het overlijden van mevrouw Cavrois in 1986 verwierf een projectontwikkelaar het huis. En liet het vervallen. Ondanks het feit dat het ondertussen beschermd was als monument. Krakers en vandalen plunderden de villa.

In 2001 kocht de Franse staat het zwaar gehavende pand uiteindelijk aan. De restauratie verliep moeizaam. Want architect Mallet-Stevens had gevraagd om bij zijn overlijden zijn archief te vernietigen. Inclusief de plannen van de villa. 12 jaar minutieus onderzoek en 23 miljoen euro leidden er uiteindelijk toe dat de villa in 2015 in haar volle glorie was hersteld. En opengesteld werd voor het publiek.

Elegant meesterwerk in Croix

Wij waren in West-Vlaanderen. En staken even de grens met Frankrijk over naar Croix. Omdat ik over de villa had gehoord, maar de afgelopen jaren nog geen gelegenheid zag om ernaartoe te gaan.

Van Roeselare is het maar een halfuurtje rijden naar Croix, een deelgemeente van Roubaix. Een stad die eerder geassocieerd wordt met armoede, werkloosheid en criminaliteit dan met luxueuze villa’s. Maar de stad heeft ook een ander gezicht. Tot mijn verwondering kwamen we in een groene villawijk terecht. Met bomen omzoomde lanen. En ‘landhuisjes’ die mochten gezien worden. Het andere Roubaix dus. Beeld bijgesteld.

Bij de villa: geen parkeerplaats. Gewoon in de straat een plekje zoeken. Komen er dan zo weinig bezoekers?

Eerste indruk van Villa Cavrois

We wandelen via de portierswoning het domein binnen. En krijgen een volledig Nederlandstalige infofolder terwijl we een ticket kopen. Iets wat ons in Brussel niet snel zal gebeuren :).

Er is een combinatieticket met het museum La Piscine in Roubaix mogelijk. Dat museum, in een voormalig zwembad, wil ik zeker nog zien, maar op dit moment hebben we maar tijd voor één bezoek. In het kleine winkeltje met boeken over modernisme en architectuur horen we flink wat Nederlands. We zijn niet de enige Vlamingen die deze architecturale parel bezoeken.

We verlaten de portierswoning. En dan ligt de gele villa Cavrois voor onze ogen te pronken.

Een massief volume van 2 verdiepingen hoog. Met een vrolijk spel van verspringende horizontale lijnen. En een ronde toren.

Ik ontdek een reusachtige pergola op de hoogste verdieping. Daar moet het fijn toeven zijn!

En als we de voordeur naderen, valt mijn oog op de monumentale luifel. Een cirkel van ronde glasdallen zorgt ervoor dat de gasten niet in het donker voor de deur staan. Licht en lucht blijken motieven te zijn die in de hele woning terugkomen. En elegantie? Nieuwsgierig stappen we over de drempel.

Licht, lucht en comfort

Licht en lucht, werk, sport, hygiëne, comfort, spaarzaamheid… dat waren de uitgangspunten van Mallet-Stevens toen hij deze villa ontwierp. Als we op de benedenverdieping ronddwalen, vallen ons vooral het licht, de ruimte en het comfort van dit stulpje op. Bijna overal hangen er spiegels die de woonruimte optisch vergroten. En de natuur rondom de villa reflecteren. Er is ook veel chroom en aluminium: de decoratieve afdekplaten van de radiators, de plaatjes met de lichtknoppen, de kapstokken, de lichtarmaturen,… Prachtig. Toch wel een karwei om al die blingbling glanzend te houden…Geen wonder dat je in zo’n huis personeel nodig hebt! Want het gaat om bijna 2000 m2 bewoonbare oppervlakte. Zelfs voor 7 personen is dat toch meer dan ruim voldoende, niet?

Mijn mond valt open als we in de centrale ontvangstruimte komen. Twee niveaus hoog, met een vide. En reusachtige ramen die uitkijken over de langwerpige waterpartij in de tuin. Over lucht en ruimte gesproken!

De muren en de zetels zijn lichtgroen. Ze weerspiegelen het groen van het park rondom de woning.

Parket of marmer sieren de vloer, de muren zijn in verschillende vertrekken bekleed met kostbare tropische houtsoorten. En overal blinken strakke aluminium radiatorroosters. Opvallend is ook de uitgekiende indirecte verlichting. Aangevuld met strakke modernistische lichtarmaturen.

We horen van de suppoost dat heel wat meubilair nog authentiek is : teruggekocht op veilingen. Andere stukken zijn hersteld of na zorgvuldige studie van foto’s, overgebleven fragmenten, sonderingen,… opnieuw gemaakt met dezelfde materialen.

Verfijnde materialen, elegantie en luxe

Als we op de benedenverdieping naast het salon niet alleen een eetkamer voor de ouders, maar ook een eetkamer voor de kinderen, een fumoir (rooksalon) voor meneer en op de bovenverdieping een boudoir voor mevrouw ontdekken, is het me duidelijk. Het principe ‘spaarzaamheid’ kwam hier niet direct op de eerste plaats. Wie kan zo veel marmer betalen? Zo’n kostbaar hout? En gebogen kasten van geschilderd geëmailleerd staal in de keuken?

Het huis ademt dus ook luxe. In het ontwerp en de voorzieningen. De keuze van de materialen. De doorgedreven afwerking.

Maar toch blijven de lijnen transparant en sober. Geen krullen en fantasietjes in de vormgeving. Eenvoudige en rechtlijnige elegantie. Die nog altijd ‘modern’ is.

Service-ruimtes in tijdloos zwart-en-wit

Aan de noordkant van het gebouw zien we de service-ruimtes: keuken en bijkeuken, de strakke hal met lichtkasten in opaalglas, de lift. En op de verdieping erboven: de buitenmaatse badkamer van de ouders met dressingzone. Opvallend is de keuze voor strak zwart-en-wit in al deze ruimtes. Ik kan het helemaal appreciëren!

Wandel even mee rond in de badkamer- pardon, badzaal -in de vleugel van de ouders op de eerste verdieping:

Modernisme en moderne snufjes

Het huis is niet alleen vooruitstrevend op het vlak van vormgeving. Ook qua technische voorzieningen was het zijn tijd ver vooruit. (We spreken van 1930!) Er was centrale verwarming op stookolie, overal elektrische verlichting, ventilatie. We zien nog de lift en een bordenlift van de keuken tot bij de kinderspeelkamer op de tweede verdieping.

In de kelder is er een garage voor twee wagens, en ruimte voor droog-, was- en strijkmachines. De gootstenen in de keuken hebben drie kranen: voor warm, koud en onthard water. Om het kostbare vaatwerk te beschermen tegen kalk. En als kers op de taart was er telefoon (en binnenhuistelefonie) en radio in elk woonvertrek!

En daarnaast een filmzaal. Evidemment.

Werk, sport en ontspanning

Meneer Cavrois had zijn comfortabel kantoor voor thuiswerk-avant-la lettre. Met brandkast, weggewerkt achter een greeploos houten paneel. Bureau annex fumoir – voor wat ontspanning. Het personeel had zijn eigen vleugel met werkruimtes. Keuken en bijkeuken. Wasplaats in de kelder. Voorraadkamers voor fruit. Meerdere wijnkelders. Verschillende ruimtes voor het maken van boeketten – ik probeer me voor te stellen hoeveel bloemen de vertrekken sierden als je daar zelfs speciale ruimtes voor voorziet! – enzovoort.

Maar: een gezonde geest in een gezond lichaam. Want Mallet-Stevens voorzag ook ruimte voor sport en spel. Liefst in openlucht.

Speelkamer met terras

Naast de studeerkamers van de kinderen op de tweede verdieping is er een reusachtige speelzaal. Het woord ‘speelkamer’ is hier niet aan de orde. Mét podium met afneembare balustrade. Een mini-parochiezaal eigenlijk :). Maar dan luxueus afgewerkt.

Vanuit deze zaal bereik je het prachtige buitenterras met meterslange pergola. Ook andere vertrekken, zoals de badzaal van de ouders, zijn voorzien van een ruim terras. Leve de gezonde buitenlucht! (Eerlijk: hier zou ik ook geen ‘nee’ tegen zeggen)

Buitenzwembad

Andere voorzieningen getuigen eveneens van ruimte – en geld en tijd – voor ontspanning. De bergruimte voor reiskoffers in de kelder. Voor sportuitrustingen. Het zwembad van 27 meter tegen de achtergevel.

Strakke lijnen en waterpartijen

En dan is er nog de tuin natuurlijk. Of beter: het park. Vroeger waren er een rozentuin, een boomgaard, een moestuin, hokken voor kippen en andere dieren,…Plaats genoeg om je te ontspannen te midden van het groen. Vandaag blijft alleen de siertuin over. Met de prachtige waterpartij van 72 meter lang, haaks op de villa. Sprak er iemand over ‘licht, lucht en elegantie’?

Meesterwerk van modernisme

Over een dik decennium zullen we de 100ste verjaardag van deze villa vieren. Ongelooflijk hoe dit ontwerp de tijd heeft doorstaan. En gelukkig dat de modernistische villa van de sloop gered is. Het is nu opnieuw volop genieten van lijnenspel, elegantie, “lucht en licht” – zoals Mallet-Stevens het wilde. Respect!

Info over Villa Cavrois

Check de website voor de openingsuren. Tip: met een app voor je tablet of smartphone kan je de villa in 3D verkennen. En de eerste zondag van de maand is de toegang tot dit meesterwerk van het modernisme zelfs gratis.

 

Lees ook:

• Uit-tip: decoratieve kunst in art deco-villa Empain te Brussel
• Villa Serralvez: art deco in Porto
• Een bijzonder staaltje modernistische architectuur in het Huib Hoste huis
• 6x verliefd op Normandië
• de Spiegelbunker in Leffrinckoucke
• Binnengluren in het art-nouveau stadspaleisje van baron Solvay