Een bijzonder staaltje modernistische architectuur van Huib Hoste

Jarenlang sparen. Dat was wat advocaat Joris Lens begin 20ste eeuw deed om een woning te kunnen bouwen. Een woning  ontworpen door de vooruitstrevende modernistische Belgische architect Huib Hoste. In 1934-35 werd ze gerealiseerd. Vandaag is ze nog steeds in privé-handen. De verfijnde woning staat ondertussen op de lijst van de ‘iconic houses’ waartoe o.a. ook volgende pareltjes behoren : Villa Empain in Brussel, La Pedrera in Barcelona, Villa Serralvez in Porto, en Fallingwater van Frank Lloyd Wright in Pennsylvania. Zowel interieur als exterieur zijn beschermd. Ik bewonderde het huis tijdens openmonumentendag. Zin om mee te kijken naar dit bijzonder staaltje modernistische architectuur van Huib Hoste?

De buitenkant: modernistische architectuur

Als ik het adres niet had gekregen, was ik er zo voorbijgereden. Het sobere en strakke modernistische huis in vier lagen zit geprangd tussen twee hoogbouwblokken. Toen het huis gebouwd werd, stond het hier alleen, op Schuttersvest nr. 1. Nu is het nr. 7.

Licht en schittering

Het panoramische raam op de eerste verdieping trekt me al direct aan. En springt in het oog. Wat moet het daarbinnen licht zijn! De knik in de gevel zorgt ervoor dat de zon al van ’s ochtends vroeg het huis binnenstraalt. En dat de bewoners een uitgebreid zicht hebben op de straat :).

Op de bovenverdieping ontdek ik een fijn zonneterras met luifel en tuintje. (‘Huis met solarium’ staat er op de site van Erfgoed. ) De vlaggenstok ontbreekt nog, hoor ik van de huidige eigenaars, architect Jos Vandenbreeden en zijn partner. Dat is een toekomstprojectje. I.p.v. de Vlaamse leeuw zal hier een vlag wapperen die verwijst naar het baanbrekende tijdschrift ‘Opbouwen’ dat architect Hoste oprichtte.

Ook de gevel staat nog op de projectenlijst: hij was oorspronkelijk bezet met fijne stukjes wit opaalglas. Het effect: één-en-al schittering in de zon. Op dit moment is hij gewoon wit geverfd.

De ramen zijn bijna honderd jaar oud: strak, elegant en in gietijzer.

Zwevende verdieping

Op de gelijkvloerse verdieping springt de ingang wat naar achter. Daardoor lijkt de rest van het huis te zweven. En doet het denken aan Le Corbusier’s principe van het ‘opgetilde huis’. De afgeronde muur nodigt je uit naar de voordeur en garagepoort. De steenrode tegeltjes verrassen. Eigenlijk waren hier oorspronkelijk feloranje tegels voorzien. Die ontdek je nu in … de badkamer! En de garagepoort is een unicum: het is de eerste kantelpoort in … Mechelen :). Zowel voordeur als garagepoort zijn nog origineel. Het geometrische rooster is tegelijkertijd mooi én functioneel. Dat belooft voor het interieur, denk ik bij mezelf!

Nog meer Le Corbusier

Gewoon afgaand op de gevel, zie je al dat Huib Hoste samengewerkt heeft met Henry Van de Velde en Le Corbusier. Het huis lijkt wel een illustratie van Le Corbusiers ‘5 principes’ uit ‘Vers une architecture’ (1921):

• Les pilotis: de kern van het gebouw staat op zuilen, vrij van de grond
• Le toit-jardin: balkons en dakterrassen vormen de overgang tussen binnen en buiten
• Le plan libre: een vrij in te delen grondplan zonder dragende binnenmuren dankzij skeletbouw
• La façade libre: ook de gevels bestaan niet uit dragende muren, ze vormen een soort ‘gordijn’
• La fenêtre en longeur: horizontale ramen, liefst over de hele lengte van de gevel

Rationele rust

In het modernisme heeft het functionele voorrang op de versiering. Na mijn bezoek aan het Hortahuis en Hotel Solvay, is het hier even wennen aan de soberheid, de geometrische basisvormen, het platte dak,… Heel verschillend, maar ook biezonder mooi en zelfs na bijna 100 jaar nog steeds ‘modern’.

Maar ik ben reuzenieuwsgierig naar de binnenkant van deze woning. Ook het interieur is beschermd, dus dat belooft!

Het interieur

We komen binnen in de voormalige wachtkamer (van advocaat Joris Lens). Warme tinten en afgeronde hoeken zorgen voor een fijne ruimte-ervaring. De afgeronde tegelplinten waren bovendien ook erg praktisch voor de huismeid die de boel schoon moest houden!

Aan de achterkant van het huis bevindt zich op de benedenverdieping het voormalige kantoor van de advocaat.

Doordachte kleuren

Daarna nemen we de trap naar boven. Hoste ontwierp niet alleen de woning, maar ook het meubilair en o.a. de trapleuning. In samenspraak met opdrachtgever Joris Lens koos hij het kleurenpalet voor het hele huis: plafonds altijd geel, de muren in zachte warme tinten op de noordkant, en in koude kleuren aan de zuidkant.

Licht en ruimte

De deur naar de woonruimte gaat open en … de hele kamer baadt in het licht. De vensterstrook over de volledige breedte van de gevel vervult haar functie uitstekend.

Aan de binnenkant zijn de ramen groen geverfd zodat ze één geheel vormen met de bomen waar ze op uitkijken. De bewegende delen kregen een geel kleurtje.

zwevende kasten in prachtig hout, glas en chroom spiegelen en maken de ruimte optisch groter

Designmeubilair

En dan het meubilair! Opvallend en vaak nog origineel en ontworpen door Hoste zelf.

In sommige gevallen zijn de meubels gerestaureerd volgens de oude plannen en ontwerpen. Zoals de lage bank waarvoor, op basis van een oud staal dat de kinderen Lens nog hadden, de stof opnieuw geweven is.

Of soms zijn de objecten wel van de hand van Hoste, maar komen ze uit zijn andere woningen, zoals het salontafeltje met de zwarte tegeltjes (uit het Zwart Huis in Knokke).

Oog voor detail

Opvallend is ook met hoeveel passie Jos Vandenbreeden en zijn partner de architecturale nalatenschap van Hoste proberen in ere te herstellen. Sinds de aankoop van de woning, 16 jaar geleden, lijken ze zich obsessief verdiept te hebben in Hoste’s oeuvre. Omdat het werk van Huib Hoste uitstekend gedocumenteerd is, hebben zij voor bijna elk klein detail onderzocht wat de oorspronkelijke keuze van de architect en de opdrachtgever (want soms verschilde die) was. Muren, vloer, glasplafonds, trapleuningen, glazen deuren: dit huis is één groot project, concludeer ik. Het meubilair werd opgespoord, gerestaureerd, verkoopzalen werden platgelopen. En wat niet terug te vinden was, werd aangevuld met passende ontwerpen in dezelfde stijl, zoals de ‘Grand Confort’ fauteuils van Le Corbusier.

Functionaliteit van het modernisme van Huib Hoste

De eigenaars praten honderduit over de 101 kleine en grote details in de ruimte. Ze hebben allemaal een functie: de glazen kastdeuren zorgen voor reflectie van het licht, de houtpatronen op de kasten stralen dynamiek uit, net als de dansende hoogtelijnen van kasten en lambrisering, de radiators onder het raam zijn tegelijkertijd ‘windowseats’ , als je frontaal naar de radiatoren kijkt, zie je dat ze afgedekt zijn met een metalen plaat die de ruimte weerspiegelt en optisch vergroot, er is een klein ochtendzitbankje in de oostelijke hoek bij het raam, de glazen vouwdeur die het salon van de eetkamer scheidt vergroot de ruimte, de ingebouwde kasten naast de verwarmingskoker hebben een plekje waar de wijn kan chambreren,…

Huib Hoste: principes van zijn architectuur

Hoste was blijkbaar iemand die zo zijn overtuigingen had -maar geldt dat niet voor elke architect? 😉 -. Enkele voorbeeldjes?

• In een woonruimte hang je geen versiering aan de muur. Als je iets aan de muur hangt, dan moet het echte kunst zijn – alleen in de kinderkamers zijn reproducties toegelaten.
• Bloemen en planten horen niet in huis, je zorgt ervoor dat de natuur via de ramen, reflecties en terrassen in contact is met het huis en zijn bewoners.
• Je hangt geen gordijnen voor de grote vensterstroken, alleen een brise-vue is toegelaten. Bedoeling is dat het buitenlicht het interieur van de woning rijkelijk verlicht overdag en dat ’s nachts het licht uit de woning naar buiten straalt.

Keuken en kamers

We zijn ondertussen aangekomen in de keuken. Dat is een smal gangetje naast de eetkamer, en daar zie je dat wonen in een beschermd monument ook af en toe een ‘offer’ vergt. Piepklein is ze, maar wel praktisch, want alles is dichtbij. Ook al is er slechts plaats voor een dwerg-koelkastje.

Daarna trekken we naar boven. De kamers zijn sober en functioneel: ze zijn bedoeld om te slapen, er kan dus alleen een bed in. Met wat moeite nog een kast ook. Ik bewonder het kleurenspel van de muren. En de trapmozaïeken onderweg.

Kennismaking met de tuin

Daarna dalen we terug af naar de eetkamer. Die geeft uit op het heerlijke terras, dat rust op het advocatenkantoor van de benedenverdieping. Ook de tuin van de woning is beschermd. Wat een weelde!

Als we weer in de hal staan, tuiten mijn oren bijna. Ik bedenk dat er zo veel verhalen te vertellen zijn over deze woning!  Ik ben in elk geval nieuwsgierig geworden naar ander werk van Huib Hoste.

En wat de Joris Lens-woning betreft: de eigenaars hopen op termijn de woning wat vaker open te stellen voor bezoek. Binnen de perken van het haalbare natuurlijk, want uiteindelijk wonen ze hier ook echt. Ze dromen ervan 4 keer per jaar, en later zelfs maandelijks, de deuren voor het publiek te openen. Meer info vind je op hun facebookpagina.

NB. En als je naar Knokke gaat… misschien is het Zwart Huis ook de moeite? Laat het me weten! Ik ben in elk geval stevig fan geworden van de modernistische architectuur van Huib Hoste!

Tot volgende week!

Ook leuk om te lezen over modernisme en art deco:

• over Rinus Van de Velde en Henry van de Velde in het Tweebronnengebouw in Leuven (modernisme)
• Brutalisme in België: het CBR-gebouw van Brodzki
• een bezoek aan het Guggenheim van Lloyd Wright in New York
• Leuven Mindgate in de verborgen parel, het Comeniushuis in Leuven (art deco)
• Licht, luxe en elegantie  in de Villa Cavrois bij Roubaix (art deco)
• villa Empain in Brussel, art deco
•  moderne architectuur spotten in Luik 
• Serralves Villa (Casa De Serralves) of art deco in Porto
• laatste bezoek aan de iconische citroëngarage in Brussel (modernisme)
• een expo in Oostende en de modernistische Grote Post (ex-postgebouw, nu cultuurcentrum)
• helicopterview over New York vanuit de Top of the Rock-toren (modernisme)

Of liever genieten van een citytripje Mechelen?