De weg is belangrijker dan de bestemming. Daaraan dacht ik toen ik de eerste keer (be)landde in Madrid. En me half verloren waande in de reusachtige nieuwe luchthaventerminal. Wat een imposant staaltje moderne architectuur is dit, getekend door Richard Rogers! Vandaar dus, naast de reisverslagen over Madrid, ook een korte post over onderweg zijn, meer bepaald over Terminal 4 van de ‘Aeropuerto Adolfo Suarez Madrid-Barajas’. 😉
Fotograferen op de luchthaven
Om te beginnen een disclaimer: doe dit beter niet in een luchthaven. En zeker niet in die van Madrid, waar Baskische of andere terreuraanslagen voor een -begrijpelijk- trauma zorgden. Ik was echter mijn naïeve zelf en zo onder de indruk van de architectuur dat ik maar bleef foto’s maken. Tot ik vriendelijk maar kordaat werd aangemaand om te stoppen. Mijn buitensporige interesse voor de luchthaven was opgemerkt en geseind als verdacht. Over de prachtige reflecties, de fascinerende lijnen,… heb ik het maar niet meer gehad. Mijn foto’s mocht ik nog net houden. ; )
Enkele cijfers
…om toch een beetje context te geven. De luchthaven van Madrid bestaat sinds 1928 en is de belangrijkste in Spanje. Ze staat op de vierde plaats in Europa (aantal passagiers) en is nummer twaalf wereldwijd.
De terminal T4 – want de luchthaven heeft 4 verspreid liggende terminals, check dus altijd goed waar je aankomt of vertrekt – is gebouwd tussen 1997 en 2005. Het is de grootste luchthaventerminal in Europa. Capaciteit: 70 miljoen reizigers per jaar. Door de bouw van deze terminal verdubbelde de capaciteit van de Madrileense luchthaven zelfs. En deze nieuwe uitbreiding zorgde er ook voor dat Madrid vanaf 2005 een belangrijke concurrent werd voor Heathrow en Amsterdam, als internationale toegangspoort tot Zuid-Amerika.
T4 Aeropuerto Madrid-Barajas
Toen ik de architect checkte, merkte ik tot mijn verbazing dat de T4 (1997-2005)een ontwerp is van Richard Rogers, de wereldberoemde architect die ook het Antwerpse gerechtshof ‘het Vlinderpaleis ‘ mee ontwierp (1998-2005) En – nog bekender- het Centre Pompidou museum voor moderne kunst in Parijs. Bij nader inzien: toch niet zo verrassend, want ook daar veroorzaakte Rogers heisa door alle technische buizen en liften aan de buitenkant van het gebouw te hangen, ipv ze binnenin te verbergen. Een stijlkenmerk dat in Madrid terugkeert. Rogers &C° ‘oefenden’ tevoren al met het ontwerp voor Terminal 5 van Londen Heathrow (1988-2008), ervaring zat dus. Pittig detail nog wat betreft Terminal 5 in Heathrow : in 2013 was er heisa in de pers omdat het stukken van mensen kostte om de kapotte lampen te vervangen, de luchthaven moest er een massa hoogtewerkers voor inhuren. Ondertussen mocht collega en vriend Norman Foster de Londense luchthaven een facelift geven. Af tegen 2019. Maar terug naar de T4 in Madrid.
Ontwerpwedstrijd
Voor de uitbreiding van de luchthaven van Madrid werd er in 1997 een wedstrijd uitgeschreven en een vele grote namen dienden een voorstel in: Ricardo Bofill (check zeker zijn Muralla Roja als je in Calpe bent!), Santiago Calatrava (het station van Luik-Guillemins!) , César Pelli, HOK, Rem Koolhaas, Frank Gehry (Guggenheim Bilbao!), e.a. Carlos Lamela van Lamela Studio en Richard Rogers vormden één team voor het project en dat bleek uiteindelijk ook ’the winning team’ te zijn.
Een impressie
Dit gebouw is zeker ‘dressed to impress’. Of zo kwam het op mij althans over. Een zee van ruimte, vloeren die blinken als spiegels, licht dat van een duizelingwekkende hoogte binnenvalt. Heel veel staal, beton en glas. Maar als tegenhanger: ook hout. En dat in gebogen lijnen: prachtig! Het doorbreekt de koele, strakke , anonieme en functionele uitstraling die een luchthaven vaak heeft. Het plafond lijkt organisch en luchtig te zweven aan de reuzenpijlers van de staalstructuur. Het lijkt wel of we onder een soort tentdak zitten, in de woestijn. Het resultaat is een cleane maar opvallend overzichtelijke en rustgevende omgeving.
Kleurige dynamiek
Naast de gebogen lijnen brengen ook de verschillende kleurtinten leven in het strakke gebouw. Ze worden gebruikt als signalisatie. Zelfs je boarding pass is gemarkeerd met een kleur. Zo is je route onmiddellijk duidelijk: van rood over oranje naar geel, groen en blauw. Zowel binnen als buiten komen deze kleuren terug en ze zorgen ook voor een vrolijke sfeer.
Even meekijken?
Ander moois van Richard Rogers
En tot slot: Richard Rogers heeft met zijn bureau zoals ik al aangaf nog een heleboel andere beroemde projecten op zijn palmares. Naast het ophefmakende Centre Pompidou in Parijs (1970-1977), was er ook de al even gecontesteerde Millennium Dome in London (1996-1999), op dit moment bekend als ‘O2 arena’. Rogers naam (en portemonnee?) ondervond enige schade van dit project omdat na het eerste enthousiasme het gebouw maar geen herbestemming leek te vinden. Niet prettig natuurlijk. Recentere projecten die in de kijker liepen, waren het wijnhuis Bodegas Protos in Ribera Penafiel,Spanje en de Leadenhall Building in Londen (2009-2014).
Aeropuerto/ airport?
Luchthavens bleven Rogers en zijn bureau echter aanspreken want in 2019 werkten ze aan een nieuwe terminal (T1) voor de St Exupéry Airport van Lyon. De werken startten in 2013, tegen 2020 zou het klusje geklaard moeten zijn. Binnenkort eens langs Lyon passeren…;-)
En misschien gelden deze woorden van Antoine de St-Exupéry ook wel voor Richard Rogers & C°: “Een stapel stenen houdt op een stapel stenen te zijn, op het moment dat een enkele man er naar kijkt met in zijn hoofd het beeld van een kathedraal.”
Update december 2021
In september 2020 ging Richard Rogers ‘met pensioen’. Hij had nog één droom: een soort hangend stalen paviljoen realiseren voor de kunstcollectie van Château La Coste in de Provence. Het zou zijn laatste ontwerp worden. Hij overleed op 19 december 2021.
Ook leuk om te lezen:
- De Oculus in New York, een heel bijzonder station van Calatrava
- 5x architectuur in het Guggenheim Museum (New York)
- Logeren in La Muralla Roja van Ricardo Bofill
- Een verrassende wandeling tussen de hoogste torens van de City of Londen
- Ontdek de foutste toren van New York en Top of the Rock, de toren met het mooiste uitzicht