Een namiddag onthaasten in de buurt van Leuven? Dan is even over de taalgrens wippen een aanrader. Ik ging er op ontdekking in het liefelijke Nodebais, een piepklein gehucht en deelgemeente van Beauvechain.
Wat maakt Nodebais – of all places – zo mooi en speciaal? De wat verborgen ligging in de vallei van de Nodebeek, met een vijver… in het hart van het gehucht. Als er één dorpscentrum rust uitstraalt, dan is het dit wel. En die rust vind je ook in het natuurschoon van de prachtig glooiende Waals-Brabantse akkers waar je je kan vergapen aan de mooiste uitzichten. Tel daarbij ook nog de reusachtige vierkantshoeven en bijzondere kapelletjes die her en der verspreid staan. En last but not least zijn er de kunstenaars, zoals Max Van der Linden, die hier geboren of neergestreken zijn. En dat alles op amper 15 km van Leuven. Ideaal dus voor een ontspannende wandeling in een quasi andere wereld. Small is beautiful. En dat geldt al helemaal voor het lieflijke Nodebais,
Een rondje langs enkele charmante bezienswaardigheden.
Een vijver als dorpsplein
Het centrum van Nodebais? Je bent er zo voorbij. Let op de kring van platanen bij wat een meertje lijkt te zijn : de plek bij “l’Etang” in de vallei van de Nodebeek is eigenlijk zo goed als het dorpsplein, het centrum van Nodebais. De vijver werd in het begin van de 19de eeuw uitgegraven als reservoir voor de watermolen even verderop. Aan de overkant zie je het pittoreske kerktorentje tussen het groen opduiken. Achter een grote herenboerderij, evidemment. En ook de dorpsschool (het voormalige gemeentehuis) met het schelpenreliëf op de muur, geeft uit op het plein. Tel daarbij nog de picknicktafel onder de platanen en je begrijpt waarom deze plek zo uitnodigend is.
Kunstenaarsdorp
Bij de vijver herinnert een merkwaardig oorlogsgedenkteken aan de slachtoffers die hier vielen. Het is van de hand van Max Van der Linden. Deze keramist met internationale faam is geboren en getogen in Nodebais. Hij heeft er heel zijn leven gewoond. Overal in het dorp kom je hem tegen. Via zijn werk natuurlijk, want Van der Linden is in 1999 overleden. Er is zelfs een korte Max Van der Linden-wandeling (5km), een prettige kennismaking met de kunstenaar én het dorp. En je breidt er gemakkelijk een ommetje aan vast. Naar de uitgestrekte velden richting Beauvechain . Naar het natuurgebied Le Grand Brou. Of langs de tramdijk en het voormalige tramstation van Nodebais, dat nu gerenoveerd is en als privé-woning dient.
Al vanaf de eerste kennismaking bij l’Etang is het dus duidelijk dat kunstenaars hier thuis zijn. Keramist Van der Linden (1922-1999) in de eerste plaats, maar ook beeldhouwer Claude Rahir (1937-2007), beeldhouwster Lucienne Camus (1940), beeldhouwer Toni Kanwa Adikusumah (1959) , graveur André Kersten (? -2013)en beeldhouwer/zanger/ schrijver Julos Beaucarne (1936), die op 25 juni 2021 85 kaarsjes uitblies en heel populair is in Wallonië. De meesten van hen kregen ook internationale erkenning. En zorgden voor een aantal merkwaardige bezienswaardigheden in Nodebais .
UPDATE 2022 : Beaucarne overleed ondertussen in september 2021 in zijn geliefde Beauvechain.
Toni Kanwa Adikusumah
Bij de vijver ontdek je al direct de charmante woonst van de Indonesische beeldhouwer en performancekunstenaar Toni Kanwa Adikusumah. De intrigerende houten sculpturen in zijn voortuin vangen onmiddellijk je aandacht. Maar hij werkt ook met brons. Toni Kanwa specialiseerde zich als jonge kunstenaar in de inheemse kunst en rituelen van de Indonesische archipel. Vandaar dat hij ook een aantal jaren werkte als expert tribale kunst voor Sotheby’s en Christie’s in Jakarta en Bali. Sinds 2000 trekt hij de wereld rond, vooral de Europese kunstscène raakte hem. Hij woont en werkt afwisselend in België (Nodebais!) en op Java.
UPDATE 2023: Nog tot in het najaar vind je zijn werken in De betoverende tuin – een expo in een hele mooie natuurlijke tuin in Jodoigne. De kunstenaar presenteert een reeks houten sculpturen en bronzen realisaties die de stroom van vitale energie onthullen die het resultaat is van de dualiteit tussen het Oosten en het Westen.
De reliëfs van Claude Rahir
In het dorpscentrum zagen we ze al: de mozaïeken van Claude Rahir. Tijdens een projectweek versierde deze schilder/beeldhouwer de muur van de dorpsschool met een reliëfkunstwerk. Samen met de schoolkinderen. Hij gaf ook zijn huis op de hoek ( Chemin Jacotia nummer 13b) een mozaïek mee: ˝La comète de Hale-Bob˝. Op nummer 15 had hij zijn atelier. Ook zijn vrouw Kira was kunstenares. Rahir maakte een massa werken: muurmozaieken, beelden, muurschilderingen. Zijn werk is zelfs in Zuid-Amerika en in Japan populair. Hij is gekend voor zijn creaties waarin hij primitieve technieken en uiteenlopende materialen samenbrengt.Zelf had ik er nog nooit van gehoord. Jullie?
Lucienne Camus
In dezelfde straat trekt ook het huis op nummer negen de aandacht. Daar woont beeldhouwster Lucienne Camus. Ik ging er ooit tijdens de ‘Fêtes de St Martin’ op bezoek. Knappe sculpturen en juwelen!
André Kerstens
Kerstens woonde op de Chemin de Soeurs op nummer 12. Als je voorbij het huis wandelt en dan achterom kijkt, zie je dat de kleurvlakken van de pannen een tekst vormen: ‘Rian todi tin qu’ l’est co timps’ (= de Waalse vertaling van ‘Laten we lachen zolang het nog kan’.) Leve de humor! In de jaren zeventig riepen Rahir en de andere plaatselijke kunstenaars op eigen houtje Nodebais uit tot ‘Onnafhankelijke Koninklijke Republiek’. Met als motto…inderdaad! De leuze zou oorspronkelijk de lijfspreuk geweest zijn van de vroegere molenaar van het dorp.
De keramieken van Max Van der Linden
Van der Linden is de belangrijkste kunstenaar van Nodebais, dat is ondertussen al wel duidelijk. Ik zei het al: zijn werk is all over the place. In de eeuwenoude familiehoeve Ferme d’Agbiermont had hij zijn atelier. Ondertussen is de hoeve opgesplitst in verschillende privé-woonunits, maar het loont toch de moeite om ze even te bezichtigen. Check de dikke steunberen aan de buitenkant ook (die wel wat te ijverig zijn gerestaureerd naar mijn zin). De hoeve dateert uit de 18de eeuw.
Ferme d’Agbiermont
Het feit dat de straat Chemin d’Agbiermont heet, maakt al duidelijk dat de ‘ferme’ niet zo maar de eerste de beste was. Ze maakte deel uit van een heel domein met een kasteel en een vierkantshoeve. Die was eigenlijk een abdijhoeve, een voormalig bijgebouw van de Abdij van Waulsort (Luik). De naam d’Agbiermont zou een verbastering zijn van ‘Dagobert-Mont’. Vanaf de 18de eeuwTegenover de hoeve staat er nog een andere boerderij die nog steeds eigendom is van de familie Van der Linden.
Kapelletje Gossin
Als je verder de velden in trekt, kom je voorbij een manège en de omvangrijke boomgaard van de Ferme d’Agbiermont. Van hieruit kan je eindeloos wandelen te midden van de uitgestrekte Waalse akkers.
En dan word je verrast door één van de mooiste kapelletjes uit de buurt, ‘La petite Chapelle Gosin’ of officieel ‘La Chapelle du Notre Dame de Bon Secours’. Het is super mooi gelegen in een plooi tussen het bos en de velden. Binnenin vind je een stukje van de familiegeschiedenis van Max Van der Linden in keramiek uitgebeeld. Het was namelijk Marie Therèse Gosin die in 1837 de kleine kapel liet bouwen. Zij woonde op de Ferme d’Agbiermont en zou later met buurman-baron Maximilien Michaux van het kasteel trouwen. Zij is de overgrootmoeder van Max Van der Linden. Een keramieksteen aan de buitenkant vertelt dat de 1ste Fighters Wing van de luchtmachtbasis van Beauvechain de zorg voor deze kapel op zich neemt. En er is de ontroerende bede tot beschermheilige Maria: “Soyez o Marie du bon secours a tous ceux qui de cettte plaine prendront sous votre regard leur envol vers le ciel“.
Parochiekerk van Nodebais
Via de Chemin des Soeurs ben al je snel terug bij ‘l Etang. Daar ontdek je, tegenover de vijver en naast een oude hoeve, de kerktoren van Nodebais.
Grafkapel van de Van der Lindens
Het graf van Max Van der Linden bevindt zich aan de rechterkant van het kleine kerkje. Daar staat de grafkapel van de Van der Lindens. Binnenin ontdek je, in de karakteristieke kleurrijke stijl van de keramist, de namen van de familieleden die er begraven liggen. Rond het kleine kerkhof dat de kerk omringt, strekken de velden zich eindeloos rustig en geduldig uit.
Charmante kerken en kapellen
Dat er charmante kerken en kapelletjes te vinden zijn op je tocht door Nodebais, is al duidelijk. Max Van der Linden versierde er talloze van met zijn religieuze bas-reliefs. Waar je ook kijkt, je ontdekt er altijd wel eentje. Al vind ik de kapellen te midden van de velden de mooiste.
Vierkantshoeven en natuurschoon
Behoeft het nog meer uitleg? De nonchalante ruimtelijke ordening van de dorpskern van Nodebais met veel open ruimte en groen oefent een bijzondere aantrekkingskracht uit op de verkavelingen-Vlaming die ik ben. Wandel je langs de Nodebeek en de Chemin des Soeurs of de Chemin d’Agbiermont naar het omgevende achterland, dan ben je helemaal verkocht.
De indrukwekkende vierkantshoeven die zich aanschurken tegen de hellingen maken het plaatje af.
Nodebais heeft daarbuiten ook nog een rijke geschiedenis. Het bestond al in de 11de eeuw en kreeg later in de 14de eeuw een hele reeks ‘stedelijke’ privileges van de Hertog van Brabant. Maar het bleef zijn landelijke charme en patrimonium behouden. Tot op de dag van vandaag. Geen wonder dat er niet alleen kunstenaars de weg naar deze bijzondere plek vonden!
Ook leuk om te lezen:
Je verslag en foto’s nodigen me uit om deze dicht-bij-huis-bestemming (opnieuw) te ontdekken. Bedankt en ga nog maar veel op stap… het wordt een boeiende zomer.
Met heel veel plezier hoor Rita :D! Laat ons van elk moment genieten!
Mooi plekje! Ze hebben daar kunst-kijk-weekends (Fêtes de Saint-Martin) die altijd drukbezocht zijn en Van Der Linden goed in beeld komt. In de Kon. Ste Mariakerk van Schaarbeek (in het zicht van de Koningstraat) vond ik een werk van hem.
Dat Claude Rahir uit Nodebais kwam wist ik niet. Bovenin het Berlaymontgebouw stond een werk van hem dat nu spoorloos is. De Regie der Gebouwen heeft het bij de renovatie weggehaald en niemand wéét er nog iets over. Zijn werk in een winkelcentrum in Japan werd na 20 jaar afgebroken. Maar je vindt twee geweldige mozaieken in de inkomhal van UCL Saint Luc in Woluwe. En wandschilderingen van hem in de hal van het Sint-Janshospitaal in Brussel. Zijn puzzelwerken in natuursteen zijn het mooist.
Maar dat kapelletje ND de Bon Secours dat je vond is práchtig!!! Deze wandeling staat alvast geprogrammeerd. Bedankt, Ann.
De Fêtes de Saint-Martin in Tourinnes en Beauvechain zijn inderdaad met reden een populair kunstgebeuren, ook omdat de inwoners gewoon hun huizen voor elkaar en voor kunstenaars open stellen. Rahir is geboren in Verviers dacht ik, maar woonde wel in Nodebais. Ik had nog nooit van hem gehoord. Geniet van de wandeling!
Een andere kunstenaar is Toni Kanwa Adikusumah, die juist achter de dorpsvijver woont en jaarlijks tentoonstelt in ‘De Betoverende Tuin’ of ‘Le Jardin Enchanté’ in Saint-Jean-Geest (Jodoigne)(In 2022 is dit t.e.m. zondag 09 okt. 2022).
Toni Kanwa Adikusumah is geboren in Java, Indonesië. Hij bracht het eerste deel van zijn leven door in het hart van verschillende inheemse stammen waar cultuur en rituele kunsten nog vanzelfsprekend en noodzakelijk waren voor de mens. Zijn kennis van voorouderlijke technieken en zijn spirituele wortels zijn uitzonderlijk. Afgestudeerd aan het Bandung Instituut voor Technologie, was hij meer dan vijftien jaar een expert in tribale kunst voor Sotheby’s en Christie’s in Jakarta en Bali.
Sinds de jaren 2000 reist Toni Kanwa Adikusumah de wereld rond, waarbij hij vooral geraakt werd door de invloed van de Europese kunstscène. De kunstenaar presenteert in “De Betoverende Tuin” een reeks houten sculpturen en bronzen realisaties die de stroom van vitale energie onthullen die het resultaat is van de dualiteit tussen het Oosten en het Westen.
Dankjewel voor de leuke aanvulling!
Vanmiddag de wandeling in Nodebais gedaan, wat een zalige plek 🙂
En dan uitkomen bij dat prachtig versierde kapelletje, zo mooi daar !
We wonen in Leuven, dus helemaal niet ver, maar waanden ons in het buitenland.
Vooral toen we op het einde van de wandeling weer uitkwamen bij het pleintje met de platanen, en de mensen daar petanque aan het spelen waren…
De zaterdag dan maar afgesloten met een Ricard en een lekkere schotel in de Valduc 😉
Bedankt voor deze wandeltip !
O ik vind nu pas je reactie in mijn mailbox, zat bij de spam, sorry. Bedankt voor je bericht, Ilse. Superleuk dat jullie de wandeling gedaan hebben. Het is er inderdaad zo mooi en vredig. En die petanque maakte het dan nog helemaal compleet. Laat voor mij nu ook maar een ricard aanrukken ;). Nog veel wandelplezier! Ann