PiKANT: een fijne expo over kant en kunst in Moorsel

Over PiKANT. Een kleine maar fijne expo van Fernand Huts in Moorsel, bij Aalst. Over… kant. Kant als levensdraad bij de geboorte, het huwelijk en de dood. Kantwerk in cortenstaal. Pikante lingeriekant van Marie-Jo. Klos- en naaldkant. Brugse kant, Brusselse kant, Aalsterse kant…

Kant en kunst. In een kerk, een kapel en een kasteel.

Moderne kant in cortenstaal

We rijden op een rustige zondag naar Moorsel. De wapperende PiKANT-vlaggen bij de kerk heten ons uitbundig welkom. De zon straalt. En wij ook. De dreef naar het Waterkasteel lonkt. Mijn jasje blijft in de auto op het parkeerterrein en gewapend met zonnebril en camera trekken we naar de oprijlaan.

De eigenlijke expo is te bezichtigen in de Orangerie van het Waterkasteel. Maar de moderne kunstinstallaties in de dreef eisen onmiddellijk al mijn aandacht op. Ik weersta niet aan de verleiding en verken eerst de buiten-kant van de expo. Zeg nu zelf: die witte reuzenlinten tussen de bomen, het prachtige kantwerk in cortenstaal van Wim Delvoye,… en dat alles tegen een achtergrond van zachtwiegende bloemen en felgroene bomen… daar kan toch niets tegenop? Voorzichtig probeer ik de (schijnbaar) frêle brugjes en constructies uit, maar gelukkig, ze blijken sterk genoeg om mijn gewicht te dragen. Ik kijk rond en ontdek een veelvoud aan kunstwerken. Die wil ik allemaal van dichtbij zien. En aanraken. Is dit reuze-macramé? Kunstig vlechtwerk in polyester? Of hennep, wol, katoen?

 

Mijn schoonzusjes die ons trakteren op het uitje, zijn ondertussen ook gearriveerd. En zo wandelen we tot bij het Waterkasteel dat ooit in de 16de eeuw door één van de heren van Croÿ werd gebouwd. Met de opbrengsten van de abdij van Affligem, die vlakbij ligt. We kuieren door de tuin van het lustslot. Die uitzonderlijk open is. Het kasteel zelf mogen we niet binnen. Jammer. Het is privé-eigendom. Het ommuurd park van … 13 ha dat erbij hoort, ook.

Nog meer kant en kunst in de kapel en de kerk

Het Waterkasteel laten we achter ons en we vinden in de dorpskerk nog meer moderne kunst, moderne kantwerkjes en nog enkele echte kantklosters. Het gewriemel en gegoochel met klosjes die over elkaar gegooid worden, zou me gek maken. Respect voor deze dames. Aan 10cm2 kant wordt een maand gewerkt. Pfieuw!

N.B.Mooi meegenomen: ze leggen me uit hoe ik ‘echte’ kant kan onderscheiden van machinaal geproduceerde. Maar…ik verklap niets :)!

Ook in de St.-Gudulakapel naast de kerk hangt er een sprookjesachtig modern kunstwerk, een soort spinnenweb in glimmende draden die het licht prachtig weerkaatsen. Maar leuker nog is het verhaal over St. Gudula, de heilige uit de 8ste eeuw, die van Moorsel afkomstig is. Haar leven is uitgebeeld in een stripverhaal-achtige 18de eeuwse schilderijenreeks. De overlevering zegt dat de duivel telkens weer de kaars in Sint-Gudula’s lantaarn uitblies, op weg naar de kerk. Maar dankzij haar gebed floepte het licht als bij wonder steeds weer aan. In het dorp is er nog een ‘Confrérie’ van Sint-Goedele -alleen mannen toegelaten! En in de kapel zie je de reliekschrijn met een tand van de heilige. Wetenschappelijk gedateerd en al.

NB.Dit kapelletje charmeerde de Japanners zo, dat zij in Osaka een kopie ervan in een moderne building integreerden. Een tip voor de Osaka-reizigers:).

Vijf eeuwen kant

Daarna trekken we naar de orangerie van het Waterkasteel. Die is helemaal verduisterd. En hangt vol kunst en beroemde schilderijen. De kern van de expo eigenlijk. Twee verdiepingen lang. Want Huts slaagde erin om tientallen kunstwerken die met kant te maken hebben, uit privé-collecties en musea hier samen te brengen. De audiogids die bij de expo hoort, is fantastisch. Kant heeft voor mij een wat ouderwetse connotatie, maar hoe boeiend zijn de verhalen die ik hoor…Ik kijk direct met andere ogen naar de gedetailleerde portretten van Van Dijck, Jordaens, Rubens. En de juwelen in gehaakte gouddraad. Of de prachtige kanten kappen, parasolletjes, waaiers en avondjurken.

En ik kom te weten dat het epicentrum van de kantproductie echt hier in Vlaanderen lag. Toch wel een beetje trots.

Uit de geschiedenis van de kant

-de middeleeuwer waste zich vaak,  maar de openbare badhuizen kregen een bedenkelijke naam. Vanaf de 16de eeuw waste men zich veel minder. Onderkleding werd regelmatig gewassen, bovenkleding bijna nooit. Een wit (onder)hemd dragen, betekende: rijk zijn, je had nl. personeel om je kleding te wassen. De witte hemden kregen kanten versieringen aan zomen, mouwranden en de hals. Die werden steeds rijkelijker. En mochten gezien worden. Onderkleding werd bovenkleding.

-kant werd een statussymbool. Kanten kraagjes, manchetten, sluiers werden van generatie tot generatie doorgegeven (zoals de kanten bruidssluier van koningin Paola). Soms zelfs in lapjes geknipt en opnieuw gebruikt op andere kledingstukken – recyclage avant la lettre! Bij belangrijke levensgebeurtenissen kwam er tussen 1500 en 1850 vaak kant aan te pas: dat bewijzen de talloze doopkleedjes, trouwjurken, rouwsluiers.

-molensteenkragen waren letterlijk als een molensteen om je hals: zwaar en oncomfortabel. Je moest je haar opsteken als je er eentje aan had en je kon je hoofd moeilijk bewegen. De veelvuldige plooitjes en ‘lobben’ vereisten heel veel stijfsel (dat van tarwe werd gemaakt – het voedsel van de ene werd gebruikt als stijfsel voor de kledij van de andere.)

Kant in Vlaanderen

-Vlaanderen bleek in de 16de eeuw alles in huis te hebben voor een bloeiende kantproductie: de juiste technieken om de beste draden te spinnen,  vlas in overvloed, en voldoende werkkrachten.

-De kwaliteit van de draad is essentieel voor goeie kant: spinsters werkten in een vochtige ruimte (zodat de draad niet brak) waarbij er alleen een streepje licht op hun spoeltje viel – er zijn leukere jobs, denk ik zo.

-er zijn heel veel verschillende soorten kant, de belangrijkste zijn klos- en naaldkant, maar iedere streek heeft zijn eigen varianten

-vanaf 1850 werd kant minder populair en na de Eerste Wereldoorlog was het rijk van de kant uit  – alhoewel, als ik aan Madonna denk?

Vandaag produceren de Chinezen machinaal kopies van oude kantpatronen. Deze kant is zo goedkoop dat zelfs machinaal kant produceren in Europa niet meer loont. Blijven nog de enkele kantklosters  over. Binnenkort ook werelderfgoed?

Pikante kant van van de Velde

In de kelder van de orangerie ontdek je tenslotte nog creatieve variaties op kanten ondergoed. Het lingeriemerk van de Velde (Marie-Jo, Prima Donna,…) wordt dit jaar 100 en deze commerciële partner toont een aantal van de corsetten waarmee ze destijds startten. Leuk om te zien.

Een verrassende gimmick is de ’toverspiegel’ van Marie-Jo in de expo-shop. Even traag ronddraaien voor de spiegel, enkele vraagjes beantwoorden en de verkoopster laat je weten welke jouw juiste Marie-Jo bh-maat is. Omdat zo veel vrouwen met de foute bh rondlopen.

En als je aan de quiz over de expo meedoet, kan je (mits een juist antwoord én wat knipwerk) een goodiebag met piKANTe pet of slip van Marie-Jo winnen.

Wij amuseerden ons in elk geval! Tot volgende week!

Meer info over PiKANT.(Nog tot 1 november verlengd).

Andere artikels lezen?

• ronddwalen op de oude mijnsite van Le Grand Hornu
• Hoe ziet het vernieuwde Afrikamuseum in Tervuren er nu uit?
• Op ontdekking in het stadsmuseum Hof van Busleyden in Mechelen
• Het gezicht achter Starbrook Airlines: kunst, design en chocolade
• de Arenbergs en hun kasteel in Heverlee