Intrigerende Thomas Demand in M-Leuven

Thomas Demand? Ik had er nog nooit van gehoord. Wat niets wil zeggen, natuurlijk :). Maar op dit moment toont museum M te Leuven de expo “House of Card” over de link tussen het werk van  deze Duitse kunstenaar  en architectuur. En dat is best intrigerend. Want hoe komt het dat deze bijzondere beeldhouwer-fotograaf nu zelfs gebouwen ontwerpt? En waarom wordt  zijn werk geassocieerd met een kaartenhuis?  Een poëtische en verhelderende tentoonstelling in M-Leuven!

M-Museum

Even tussendoor: als ik in M-museum Leuven rondwandel, weet ik nooit waar eerst kijken. Er is niet alleen de expo. Ook het gebouw is super-interessant (van de hand van Stéphane Beel). Om van het uitzicht op Leuven nog maar te zwijgen. Soms zie je mij dus al even geïnteresseerd door het raam kijken als naar de vitrines of de kunstwerken aan de muur!

Thomas Demand: foto’s van kartonnen modellen

Het grootste deel van de Thomas Demand- expo bestaat uit foto’s. En wat voor foto’s! Terwijl Tomas Demand eigenlijk (van opleiding) een beeldhouwer is. Maar een hele speciale, dat is duidelijk. Hij beschrijft zichzelf als een conceptueel kunstenaar die fotografie als een element van zijn creatief proces ziet.  Wat dit betekent, kom je te weten als je de tentoonstelling bezoekt.

Demand maakt 3D-modellen in karton en papier, het zijn vaak reconstructies van beelden die hij in de media vindt. Die beelden gaan meestal over historische feiten en politieke gebeurtenissen. Daarna fotografeert Demand zijn kartonnen modellen. Vaak op een intrigerende manier.  Zodat ze iets onwerkelijks, abstracts krijgen.  En tegelijkertijd een verhaal vertellen.  De kartonnen sculpturen gooit hij weg, de foto’s blijven. Hij gebruikt ze in installaties.

Echt of niet echt?

Ik moet er wat inkomen bij het begin van de expo in M. Of wat vinden jullie van deze bijna surreële beelden? Het lijkt alsof ik in één of andere kunstzinnige grap rondloop.

De reusachtige beelden tonen de ambassade van Niger in Rome, waar iemand een inbraak pleegde om documenten te fabriceren die later door de Amerikaanse president George W. Bush als argument werden gebruikt om Irak binnen te vallen.  De foto’s zijn geen foto’s van het echte interieur. Wel van het door Demand op 1:1 schaal in karton nagebouwde interieur. Enorm bevreemdend. Ook door de manier waarop de foto’s opgehangen zijn (een samenwerking met architect Arno Brandlhuber).

Architecturale modellen

Daarna kom ik in een zaal met prachtige close-up foto’s. Deze keer van maquettes die beroemde architecten maakten. Demand fotografeert hier dus andermans schaalmodellen. Hij vindt dat modellen onderschatte uitingen van creativiteit en cultuur zijn.  En hoe wonderlijk: de foto’s van Demand overtuigen me. Ze nemen me mee in zijn wereld, ik kijk met zijn ogen.  Architectuurmaquettes worden kunst.  De ruimtelijke compositie in de zaal  (de combinatie met de installatie  ‘Do Words Have Voices ‘ van Martin Boyce, 2011) versterkt dit nog en maakt het geheel af.  Ik ben helemaal mee !

Patronen, vouwen en lagen

In de volgende zaal presenteert Demand zijn werk, geïnspireerd door de maquettes van SANAA-architecten,  tegen een wand van blauw behang dat hij ook ontwierp. De  uitvergrote patronen, vouwen en lagen in wittinten van het Japanse architectenbureau komen hierdoor nog beter uit. Ze  maken indruk. In tegenstelling tot Demand bewaart het architectenbureau al zijn schaalmodellen, ze maken soms torens van hun projecten.  Hoe creatief en fascinerend kan architectuur zijn, bedenk ik, terwijl ik van het ene beeld naar het andere wandel. En opnieuw realiseer ik me dat ik dankzij Demand hiervan geniet.

Modellen uit de modewereld

Een hommage aan modeontwerper Azzedine Alaïa, dat lijkt de volgende zaal wel te zijn. Demand mocht het atelier van Alaïa fotograferen in 2017, na diens overlijden.

De kleurige stoffen en patronen kan ik bijna voelen! Zelfs het delicaat-doorschijnende kalkpapier met notities in potlood is zo goed als tastbaar.

Het inzoomen op de details en de perspectiefkeuze en belichting van Demand maken deze beelden echter dan echt. Alsof hij Alaïa ermee tot leven wekt.

Ik moest terugdenken aan de beelden uit de werkkamer van modeontwerper Paul Smith die ik in de expo over Paul Smith (in Hasselt) ooit  zag.

Beeldhouwer, fotograaf, architect en designer?

Het begon bij een opleiding beeldhouwen, dit leidde tot het maken en fotograferen van papieren ‘kaartenhuisjes’ en het fotograferen van andere modellen en maquettes, maar ondertussen ontwerpt Demand ook interieurs en echte gebouwen. Zoals de paviljoenen van het textielbedrijf Kvadrat in Denemarken (2020). Het is zijn eerste ontwerp dat ook echt gebouwd wordt.

In de vitrinekast zie ik de zoektocht naar vormen en kleuren die tot de maquette in het midden van de zaal (in papier, natuurlijk) heeft geleid. Zachte tinten in paars, roze en groen. Vormen die verwijzen naar alledaagse voorwerpen: het papieren hoedje, het opengevouwen blad, het kartonnen wegwerpbord. Fascinerend!

Het huis van de nagel

Indrukwekkend is ook het 1:1 schaalmodel voor een Chinees restaurant in Zürich (dat om politieke redenen niet werd uitgevoerd). Het ontwerp verwijst naar een traditioneel restaurant in China dat moest sluiten om plaats te maken voor nieuwbouw. De eigenaar verzette zich gedurende drie jaar maar werd toen ziek en moest opgeven. Het ‘nagelhuis’ werd afgebroken maar was ondertussen wereldberoemd. De bijnaam is afgeleid van de Chinese uitdrukking ‘Als je tegen de druk van de maatschappij ingaat, word je geslagen zoals een nagel die uit het hout steekt’.

Met open mond dwaal je door deze reusachtige maquette! En opnieuw is er die bevreemdende ervaring van ‘echt’ en ‘onecht’. Dit is een huis, maar in karton.

Untitled 2013 (Thomas Demands here)

Op de bovenverdieping wordt die band tussen fictie en realiteit nog eens versterkt herhaald in de installatie van de Thai Rirkrit Tiravanijais, die zelf een houten model bouwde van de kleine Japanse bar ‘Black Label’ nadat hij Thomas Demands werk hierover gezien had. Oef! Laat dit maar even tot je doordringen. In de ruimte zie je dan , om het nog complexer te maken nog videobeelden van de echte bar in Kitakyushu.

Ongrijpbaar en net heel echt is het werk van Demand.

House of Card.

Praktische info:

‘House of Card’ toont beslist een intrigerende Thomas Demand in M-Museum te Leuven. De expo is verlengd tot 18/04/2021. Een tijdslot reserveren is noodzakelijk.

Ook leuk om te lezen:

• Beeldentuin Ijzerenberg, een droom voor kunstliefhebbers
• 7x gefascineerd door Train World
• Fietsen langs muurschilderingen in Leuven
• Op ontdekking in het Hof van Busleyden, nieuw stadsmuseum in Mechelen
• Muze’um L: licht en landschap als muze
• Sarah Morris in M-museum te Leuven
• Uit-tip: tijd voor museum Voorlinden in Wassenaar