Tussen ijsbergen varen op een gletsjermeer (Jokulsarlon)

Ijzig mooi. Een meer uit een fascinerende witte sprookjeswereld. Frozen. Dat is Jokulsarlon, het bekende gletsjermeer in het zuidoosten van Ijsland.  Mysterieus in de mist, schitterend als de zon schijnt. En geweldig spectaculair als je in een Zodiac-rubberboot tussen de ijsbergen door vaart!

• Inhoud

  • 1 Ligging
  • 2 Vuur en ijs
  • 3 Varen tussen ijsbergen
  • 4  Diamond Beach
  • 5 Nog enkele weetjes:

  Ligging

Het gletsjermeer Jokulsarlon ligt in het zuiden van IJsland. Bij Skaftafell National Park. En vreemd genoeg: vlakbij de Atlantische Oceaan. Het bevindt zich zo goed als naast de ringweg (de enige grote weg die als een ring de omtrek van het eiland volgt), dus je kan er niet naast kijken. Het meer is gevormd door smeltwater van één van de gletsjertongen van de uitgestrekte Vatnajökullgletsjer. Dat stroomt via een rivier 7 km verder de zee in.

• Vuur en ijs

Gletsjermeren ontstaan als gletsjers smelten en zich terugtrekken. Grote brokken ijs breken  af van de gletsjer. De wind en de stroming drijven ze verder tot ze de bodem van het meer raken. Afgekalfde ijsbergen dobberen rond in het meer. Dat zorgt in Jokulsarlon voor prachtige plaatjes!

Onder de grootste ijskap van IJsland (Vatnajökull) verschuilen zich een 9-tal vulkanen. Als er één uitbarst, wordt alles in de omgeving onder lava en/of as bedolven. En zijn er minstens drie dagen geen vluchten meer mogelijk rond IJsland. Is de uitbarsting minder heftig, dan smelt het ijs van de gletsjertongen en ontstaat er een onderaards meer of, minder onschuldig, een vloedgolf of modderstroom aan de oppervlakte.

Het heeft dus jaren geduurd voor de ringweg bij Höfn werd doorgetrokken. Pas in 1967 werd er een brug gebouwd over de rivier die het gletsjermeer met de zee verbindt. Tevoren moest je dagenlang over de gletsjer klauteren om het oosten te bereiken. En ook nu nog blijft de brug een kwetsbare plek. Omdat Jokulsarlon sinds 1975 al bijna drie keer zo groot is geworden, zou het best kunnen dat het meer binnen een aantal jaren tot aan de zee reikt en een baai vormt. Dan is er beslist een ander brugje nodig om aan de overkant te raken en de ringweg te sluiten.

Ijsland : het land van vuur en ijs, dat besef je hier maar al te goed. Het is dan ook verstandig om de berichten van de Ijslandse meteorologische dienst goed in de gaten te houden. Kwestie van geïnformeerd te zijn over wat er gebeurt in vulkanen-land.

De dag voor we naar Jokulsarlon reden, las ik dit:

Toenemende seismische activiteit van de Öræfajökull. In mijn hoofd zag ik al alle mogelijke rampscenario’s opdoemen: van luchtverkeerproblemen tot weggespoeld worden door wassend water. Maar voor IJslanders is dit gewoon. Dreiging is er altijd, zeker na de uitbarsting van de Eyjafjallajökull in 2010. Er kan altijd elk moment iets gebeuren als je bovenop vulkanen leeft. Dus wij – gewoon- richting Jokulsarlon :).

Al van kilometers ver lijken de gletsjers ons te wenken. Onvergetelijke vergezichten! (En telkens zoeken naar een stopplaats langs de kant van de weg om al dat moois te kunnen vastleggen).

• Varen tussen ijsbergen

Onderweg maken we nog een tocht in Skaftafell Park, ook naar een gletsjermeer. Fijne wandeling – waarvan ik natuurlijk met natte voeten terugkeer.

We rijden even later van de ringweg af, naar Fjallsarlon. Daar zijn we al superenthousiast als we dit relatief kleine gletsjermeer in de diepte zien liggen. We ontdekken prachtige ijsmassa’s die op het meer drijven of er vastgevroren zijn.

En dan is het eindelijk zover: Jokulsarlon. Het mooiste gletsjermeer van Ijsland betovert ons onmiddellijk.

Bij het naderen van het meer horen we het krijsen van de vele vogels, het kraken van de ijsmassa’s en de stroming van het water dat soms rustig, soms kolkend en klokkend naar zee glijdt. Stukken ijs breken af, wentelen in het water en worden meegesleurd. Gefascineerd volgen we hoe ze het meer verlaten en aan hun reis naar zee beginnen. Tussen twee ijsschotsen duikt even een guitig zeehondenhoofdje tevoorschijn.

Het eindeloos variërend spel van het licht op het ijs in wit/blauw/groentinten afgewisseld met grijze lagen vulkanische asse, houdt onze blik gevangen.

Met wat moeite wenden we ons af om ons aan te melden bij een container, voor een tochtje met de Zodiac-rubberboot op het meer. Iets waar we ons enorm op verheugen nu we dit wonderlijk landschap ontdekt hebben!

Ook al blijkt het boottochtje nu ook weer niet zo onschuldig te zijn. We krijgen al direct een document onder onze neus geduwd om te tekenen: ‘eigen verantwoordelijkheid’. En dan hijsen we ons (verplicht, maar met plezier) in een superdik isolerend drijfpak . Het water is ijs-koud -tja, wat wil je. Als je langer dan 2 minuten erin ronddobbert, overleef je het niet. Gelukkig is één van onze twee begeleiders lid van het ‘Rescueteam’ dat mensen in extreem-gevaarlijke omstandigheden op de gletsjer gaat redden. Of dat nu zo geruststellend is :)?

We rijden met de bus naar de plek waar we met zijn twintigen in de boot klauteren. Netjes 10 langs elke kant. Iedereen volgt gedwee de instructies op. Het is ongeveer 5 kilometer tot de overkant van het meer, waar de rand van de gletsjer 20m hoog boven het wateroppervlak uitsteekt. Een ijsmuur met strepen en vlekken van vulkanische asse. We leggen de afstand af in 10 minuten. Een ijsblok doet er een dag over.

Ook nu weer blijkt dat je hier altijd alert moet zijn. We bewaren een behoorlijke afstand tegenover de gletsjerrand: als er plots een grote massa ijs afbreekt, ontstaat er een vloedgolf. En ook langs de ijsbergen varen we niet rakelings (zoals ik gehoopt had). 90% van zo’n ijsberg zit onder water. Een aantal zitten vast op de bodem van het meer, andere drijven weg van de gletsjer richting zee. Die prachtige ijskristallen kunstwerken kunnen tijdens het smelten plots omwentelen waarbij de blauwige onderkant naar boven draait in het kolkende water. Niet echt de plek waar je wil zijn in een klein rubberen bootje.

Maar ondanks dat alles geniet ik op-en-top van dit prachtige schouwspel, van de wind en de snelheid waarmee we het 5 km brede meer oversteken als we uit de buurt van de ijsbergen zijn. Onze gidsen zorgen wel voor de rest.  In een rustig tempo glijden we voorbij de ijssculpturen. De variatie in vorm, kleur en grootte is adembenemend. Met alle zintuigen nemen we het in ons op. We proeven zelfs een stukje gletsjerijs.

Netomgedraaid en nog kristalhelder-blauw

•  Diamond Beach

Na de heerlijke tocht op het meer rijden we nog even naar Diamond Beach, de plek 2 km verderop waar de rivier in zee uitmondt. We observeren hoe grote en kleine brokken ijs het moeten afleggen tegen de golven. En uiteindelijk opgeslokt worden door de oceaan. Fascinerend!

Veel te lang blijven we gebiologeerd staan toekijken. Tot we beseffen dat het al 20 u is (maar nog steeds even helder als overdag). En we nog 200km moeten rijden naar onze slaapplek. En een winkel zien te vinden om eten te kopen. Gelukkig is er na 100 km een benzinestation. Dat nog een kwartier open is. Maar dit had ik voor geen geld willen missen!

Nog enkele weetjes:

• de ijskap op Ijsland is ongeveer 200m dik, maar ze smelt stilaan weg, net zoals de gletsjers
• doordat het gewicht van het ijs daalt, rijst Ijsland jaarlijks ongeveer 3mm hoger op uit de zee
• door de klimaatopwarming trekt de gletsjer bij Jokulsarlon zich per jaar ongeveer 100 meter verder terug, volgens wetenschappers zullen de gletsjers tegen de volgende eeuw verdwenen zijn
• het gletsjermeer Jokulsarlon is superdiep: ongeveer 200m -brrr, zak daarin weg!
• ijs dat blootgesteld is aan de zon, wordt wit, maar onder water zijn de ijsbergen prachtig blauw en lijken ze wel van glas
• het gletsjerijs en -water is zo zuiver dat je het zo kan drinken

Jokulsarlon was al een aantal keren filmdecor. Voor de Bondfilms ‘A View to a Kill’ en  ‘Die Another Day’ onder andere. Voor die film werd de rivier 6 maanden afgesloten, zodat het zoute zeewater niet meer tot bij het meer kon. En het meer dichtvroor met een ijslaag van 60cm dik.  Zodat er auto’s op konden rijden. 🙂

Benieuwd naar andere tips voor IJsland? Ik schreef zelfs twee artikels over wat je er zeker moet zien!

Lees ook :

-10 tips voor een citytripje Reykjavik

– wat je moet weten voor de eerste keer Ijsland

–3 heerlijke logeeradressen in IJsland

– of geniet gewoon van visuele pareltjes :onvergetelijke beelden uit IJsland

–5x het mooiste blauw