Stel je een plek voor waar kunst, natuur, architectuur en verbeelding samenkomen. Een plek waar je kunt verdwalen en ronddwalen tussen imposante sculpturen, avant-gardistische installaties en surreële landschappen. Enters de Verbeke Foundation, in Kemzeke, een uithoek van het Belgische Waasland (bij Sint-Niklaas). Het uitgestrekte openluchtmuseum van moderne en hedendaagse kunst is een schatkamer voor kunstliefhebbers en avonturiers. Wat trof ons in dit wild en vrijgevochten kunstparadijs? Je leest en ziet het hier!
Unieke locatie en omgeving
Bij onze aankomst via de snelweg vangen een oude bus, een helikopter en een kudde houten olifanten langs de kant van de weg direct onze blik . Onze verbeelding slaat al op hol! De toon is onmiddellijk gezet: dit is geen gewone, netjes afgeborstelde museumomgeving. Vrijbuiterij en natuurwetten regeren hier. We betreden een soort niemandsland van ‘nergens’ en ‘overal’.
Waar en waarom?
De Verbeke Foundation bevindt zich op een voormalig industrieel terrein, waardoor de plek een unieke sfeer en setting heeft. Ondernemer Geert Verbeke en zijn vrouw bouwden de loodsen van zijn vroegere transportbedrijf naast de expresweg E34 in 2007 om tot tentoonstellingsruimtes . Zo konden ze hun passie, een uitzonderlijke verzameling moderne schilderijen, collages en assemblages, delen met iedereen. Samen met enkele grote serres vormen de fabriekshallen op het bedrijfsterrein nu een fascinerend museum midden in de natuur. Reken vlot 12 ha voor de hele ‘Foundation’! Het contrast tussen de kunstwerken, de natuur en de industriële hallen zorgt voor een spannende visuele ervaring. Heden en verleden worden op een verrassende manier gecombineerd – back to the future en flashforward to the past.
Van grote namen en vergeten kunst
Nadat we een ticket gekocht hebben bij de ingang, staan we een beetje beduusd rond te kijken in de reusachtige centrale hal. Wat een diversiteit aan kunstwerken! Van monumentale sculpturen over kleurige schilderijen tot sinister suizende experimentele installaties, hier weet je niet waar eerst kijken.
Het ene moment lijken we in een soort rariteitenkabinet verzeild te zijn, met opgezette dieren, vreemde vloeistoffen of kleurige doodskisten uit Ghana, het andere moment staan we voor een werk van Tuymans, een grafzerkenveld van Jan Fabre, een door Wim Delvoye gedecoreerd houten varken en een oud werk van Berlinde De Bruyckere. Verbeke richt zich vooral op werk dat onbekend is of geen kans (meer) krijgt in de grote musea (zoals de vele collages en assemblages) en lijkt te focussen op Belgische en Nederlandse artiesten. Kunstenaars uit de twintigste eeuw: jaren 20, jaren 50-70, maar ook hedendaagse 21ste eeuwse kunst. De vele conceptuele kunstwerken begrijpen… dat ging soms mijn petje te boven, maar intrigerend zijn ze wel.
Niet-kunst?
Om het nog complexer te maken staan er ook allerlei niet-artistieke objecten opgesteld in de hal zoals vreemdsoortige schepsels op sterk water in bokalen. Buiten, en in de serres, liggen resten steenpuin, hout, bakken bier, glazen flessen, of staan er verroeste oude machines. Achtergebleven rommel of kunstwerken? Reken maar dat je je vragen stelt over wat nu eigenlijk kunst is. En dat is ook Verbekes bedoeling.
Biokunst
Een behoorlijk stuk van de hal wordt ingenomen door biokunst of bioart, een nieuwe kunstvorm die de biotechnologie als medium gebruikt. Net zoals in assemblages worden in biokunst materialen (en vooral: levende materialen) samengebracht om er iets nieuws mee te creëren. Kunst en wetenschap raken elkaar op die manier. Soms vraagt zo’n biogroeiproces jaren. In de serres en op het uitgestrekte terrein van de Foundation is er hiervoor plaats genoeg natuurlijk. Iets wat niet voor de hand ligt in het doorsnee stedelijk museum. Zelf vond ik de installaties waarbij het aftakelingsproces van organisch materiaal wordt omgezet in klank fascinerend maar ook best luguber. Niet echt mijn ding, hoe origineel ook. Neen, geef mij dan maar het Cosmopolitan Chicken Project van Koen Vanmechelen. Of de glasplaatfoto’s van stuifmeel.
Surreëel en avantgardistisch
Mijn meest favoriete plek waren de serres. En de groene omgeving errond natuurlijk. De opstelling en installaties van gewone gebruiksvoorwerpen en machines in bevreemdende combinaties en in een context van verdord of woekerend groen, maakten dat ik me in een absurde en tegelijkertijd heel herkenbare wereld waande. Verrassend, uitdagend, inspirerend. En vaak ook grappig.
Maar beelden zeggen meer dan woorden:
Onbeschrijflijk wat je hier allemaal te zien krijgt. Een fantastische ervaring om hier rond te struinen!
Groen en wild kunstparadijs
De serres geven al een voorsmaakje, maar niets fijner natuurlijk dan van kunst te genieten in de buitenlucht. Verscholen tussen het weelderige groen is er een overvloed aan kunstinstallaties. Daar horen ook heel wat eco-kunstwerken bij die gemaakt zijn uit natuurlijk of gerecycled materiaal, of waarbij milieuvriendelijkheid centraal staat. We zien kunstwerken met wilgentakken, met mossen, of een ladder van de Nederlandse kunstenaar Reinier Lagendijk, waarvan de stalen sporten tussen twee wilgen gevat zijn. Een kunstwerk dat van jaar tot jaar verandert.
Daarnaast staan er bijenkorven, er is een viskwekerij…
Opnieuw brengt Verbeke verschillende disciplines samen: kunst, milieu, landschap, architectuur. En hij toont een milieuvriendelijke benadering van kunst. Superfijne ervaring om kunst te beleven in een ontspannende groene omgeving!
Speeltuin
Rond de vijver ontdekken we nog tal van originele ontwerpen voor mini-hideouts. Het lijkt wel een speeltuin voor volwassenen. Zowel voor de bezoekers als voor de makers. De Foundation als vrijplaats voor kunstenaars en ontwerpers.
Inspirerende wilde plek, unieke ervaring
Geert Verbeke noemt zichzelf een mix van een dadaïst, anarchist en surrealist. En dat weerspiegelt zich in dit kunstparadijs dat weinig gemeen heeft met een traditioneel museum. Er lopen geen suppoosten rond, er is weinig uitleg of bewegwijzering -gelukkig is er wel een grondplan dat je ook kan downloaden op de site. Het geheel ziet er rommelig, onaf en chaotisch uit, sommige objecten verkeren in slechte staat. Maar je kan de kunstwerken van dichtbij bekijken, aanraken, erdoor lopen. Het uitgangspunt van Geert Verbeke en zijn vrouw luidt: “Onze presentatie is onaf, in beweging, ongepolijst, contradictorisch, slordig, complex, onharmonieus, levend en onmonumentaal, zoals de wereld buiten de museummuren.”
De Verbeke Foundation is letterlijk en figuurlijk een continu groeiproces. Kunstenaars kunnen er verblijven om inspiratie op te doen voor een kunstwerk in situ. Naast de vaste collectie wisselen grotere en kleinere tentoonstellingen en evenementen elkaar af, de Foundation ziet er daardoor elke dag anders uit, zoals een ademend organisme. Daarom is het altijd leuk om er opnieuw naartoe te gaan: er is elke keer weer iets nieuws te beleven en te ontdekken.
Slapen in een kunstwerk
En leuke extra: je kan het domein of bepaalde locaties ook huren. Want de stichting werkt principieel zonder overheidssubsidies. Ons buurmeisje hield er haar trouwfeest. Wil je het museum twee dagen na elkaar bezoeken en ’s avonds door de beeldentuin wandelen? Dan kan je een nacht boeken in de polyester CasAnus van Joep Van Lieshout of in de Blob VB3 . Inkom en ontbijt voor twee personen is inbegrepen.
Conclusie
Het mag duidelijk zijn: de Verbeke Foundation is een bijzondere plek die je uitnodigt om je fantasie te gebruiken en geïnspireerd te raken. Het is een omgeving waar moderne kunst, natuur en creativiteit samenkomen en waar je wordt aangemoedigd om de wereld op een andere manier te bekijken. Een wild en vrijgevochten kunstparadijs!
Praktische info
Open van donderdag tot en met zondag van 11 tot 18 uur.
Ook leuk om te lezen:
Mooie foto’s!
Een bezoek hieraan staat op de planning.
Ik ben benieuwd wat je ervan zal vinden!
Vele groeten!
Blijft echt een unieke plek he, eentje dat je eens moet bezoeken om het te ervaren want er is volgens mij geen vergelijk. Ziet er alweer heel anders uit dan toen ik ging.
Absoluut! Ik zou er zo weer naartoe gaan! Unieke plek!
Dit staat op onze verlanglijst… zoals nog vele zaken… bedankt voor de info… en tot binnenkort… ??!!
Herman
O super! Ik ben er twee keer geweest en wil er zeker nog naartoe. Heel speciale plek. Ga best bij mooi weer. En als jullie weer in ‘t land zijn, spreek ik graag eens af! Vele groeten!
Staat nu genoteerd in mijn boekje. Nu nog de tijd vinden om er eens heen te gaan. Maar, dat weet ik al wel zeker, voorlopig zit dat er dus nog niet in.
Jij bent zelf natuurlijk creatief,Toos, en met jouw vele activiteiten kan ik me dat helemaal voorstellen!
Wat super mooi is het.
Geweldig die kunst.
Een heel bijzondere plek. Niet iedereen houdt ervan maar jij gelukkig ook wel 😊!
Mijn nichtje is er ook net geweest. Staat nu ook bij mij op de planning 😊
Was zij ook enthousiast over haar bezoek? Heel speciale plek, vond ik! Ben benieuwd hoe jij de plek zal ervaren!
Ja, daarom had ik besloten om er ook eens naartoe te gaan
Super!