Wandelen langs iconische architectuur bij de Oslofjord

Amper twee dagen logeerden we in Oslo. Op doorreis naar het Hoge Noorden. Maar wat we zeker wilden meepikken, was  de adembenemende architectuur in de gefacelifte Oslofjord. Om die architecturale hoogstandjes te ontdekken is de havenpromenade één van de beste stadswandelingen. Voor wie Oslo een beetje kent: een korte verkenning van de hippe wijken Aker Brygge, Tjuvholmen en Bjørvika dus, de voormalige scheepswerven van Oud-Oslo. Want in die gerenoveerde buurt geniet je nu volop van cultuur, natuur, kunst en architectuur.  Wandel je mee?

Het Operagebouw (2008)

Niet zo verwonderlijk: dit was de architectuurtopper waarvan ik het meest onder de indruk was! Als een reusachtige ijsschots/ijsberg rijst het majestueuze complex op uit het water van de Oslofjord. Schitterend wit Carrara  marmer tooit het dak dat tegelijkertijd ook zomaar een openbaar plein is, met een wandeloppervlakte van een luttele 400.000 vierkante meter !

Panoramaparadijs

Knap ontwerp, dat ‘Operahuset’, met zovele boeiende uitzichthoekjes! En een leuke knipoog naar het Allemansrecht in Noorwegen en Zweden. Want ook  deze plek is ‘van iedereen’:  zonder gearresteerd te worden kan je hier zomaar rondlopen op het dak.  Of er gewoon gaan zitten. Want wat een geweldig uitzicht heb je hier op verschillende delen van de stad en de fjord. Aan je rechterkant: de fjordeneilanden met hun kleine, traditionele zomerhuisjes in heldere, vrolijke kleuren. Aan je linkerkant: een snel overzicht van het hart van de Oslo. Daarachter: de sprookjesachtige heuvels en bergen rondom de snelst groeiende hoofdstad van Europa.

Wit en licht

Langzaam stijgt de reusachtige witmarmeren helling naar het eigenlijke gebouw, dat gigantisch maar toch elegant en verfijnd is. Het lijkt wel te zweven.  Dat heeft ook te maken met de speelse en wisselende structuur van de materialen. Graniet, marmer, aluminium, … glad, ruw en gestructureerd wisselen elkaar af.  Zacht glimmend reflecteren glazen ramen en aluminium panelen de ondergaande zon. En zo krijgt het gebouw ook letterlijk zijn lichtheid.

Of het gebouw dan kil is?  Het wit oogt koel en fris, maar dat past perfect bij de locatie. Het wordt ook ruimschoots gecompenseerd door het houten interieur, dat ook te bezoeken is. Toen wij er waren, was er een event waardoor dit -driewerf helaas!- niet lukte. Maar de golvende houten constructie van de concertzaal kon ons zo ook al charmeren – wij: glurend door de ramen. Een must see is ook de geperforeerde muur die lichtkunstenaar Olafur Eliasson voor het interieur ontwierp.  Check de foto hieronder:

Kortom: ook voor niet-operaliefhebbers is Oslo Opera de ideale plek voor een romantische eerste avond ‘with a view’ in Oslo!

En ook nog dit: het ondertussen wereldberoemde operagebouw is een ontwerp van het Noorse bureau Snøhetta. Wij bewonderden in Dovrefjell het superknappe uitkijkpaviljoen (Viewpoint Snøhetta) dat ze te midden van het natuurgebied installeerden. Vanuit het paviljoen geniet je bij de warmte van een knapperend haardvuur voor de volle 100 procent van het uitzicht op …, de magische berg Snøhetta. Aanrader!

Het Munchmuseum (2021)

Driehonderd meter verderop vind je het gloednieuwe Munchmuseum, een eerbetoon aan de getormenteerde Noorse schilder en graficus Edvard Munch (1863-1944). Bijna de hele wereld kent zijn iconische werk ‘De Schreeuw’ (tien jaar geleden al zo’n 120 miljoen dollar waard en tevoren al eens meegetjoept door een onverlaat ).

Het gebouw, ontworpen door de Spaanse architect Juan Herreros, is een indrukwekkend kunstwerk op zich. Met zijn dynamische lijnen en vernieuwend gebruik van materialen zorgt het museum voor een eigentijdse, ecologisch verantwoorde (en veilige) omgeving voor de meesterwerken van Munch. Maar je kan er ook gewoon naartoe om iets te eten of drinken, of van het uitzicht te genieten. En het Munchmuseum is natuurlijk ook een nieuw landmark in de skyline van Oslo. Het gebouw oogt massief- wat wil je, zo’n 13-verdiepingen-tellende reus van glas, staal en gerecycleerd beton,  maar ook hier huppelt het licht vrolijk langs de geperforeerde aluminiumplaten en het glas.  Door zijn opvallende voorovergebogen vorm lijkt het museum een speelse buiging te maken naar het hart van Oslo.

Het Barcode District (2016)

Wandel daarna nog even verder door langs de Barcodewijk, een reeks van 12 hypermoderne smalle wolkenkrabbers langs de waterkant die samen een barcode voorstellen. Elke “barcode” heeft zijn eigen unieke architectuurstijl en karakter want heel wat spraakmakende architecten lieten hier hun visitekaartje achter – een rommelboeltje, noemen de critici het. Maar wie houdt van strakke moderne architectuur kijkt hier niet op een kiekje meer of minder.

Champagne-appartementen

Zo’n kleine 10 jaar geleden kreeg deze verloederde industriële havenbuurt een upgrade en werd ze herbestemd. Een beetje London Docklands in zakformaat dus. Buiten kantoorgebouwen werd er hier ook nieuwe woonruimte voorzien. Maar niet voor Jan- of Olav- met-de pet: denk vooral aan high-end luxeflats en penthouses.

Daarom kreeg het project ook veel kritiek, het werd afgedaan als spektakelarchitectuur voor de happy few. Projectontwikkelaars verdienden grof geld met de bouw van de ‘champagne’-appartementen. Beton en staal verdrongen het groen.

Ondertussen bepaalt de wijk mee de skyline van het nieuwe Oslo, en is ze alleen daarom al een bezoekje waard.

Tip: Vlakbij is  er ook nog de mooi vormgegeven Akrobatenvoetgangersbrug over de spoorlijnen. Ze verbindt de wijken Gronland en Bjorvika.

We keren terug richting stadscentrum en botsen opnieuw op een iconisch gebouw: de Deichmanbibliotheek. Of juister: de nieuwe hoofdbib van de Deichmanbibliotheek. Want de oudste en grootste bibliotheek van het land telt wel 20 afdelingen in Oslo. Dit architecturaal paradepaardje vind je vlakbij de Opera. Je kan er niet naast kijken. Het innovatieve ontwerp is van Atelier Oslo en Lund Hagem en het ziet er fan-tas-tisch uit! (NB. De Noorse bibliotheken behoren tot de mooiste ter wereld)

Open huis

De glazen muren geven het gebouw een ongelooflijke transparante en open uitstraling.  Architectuur die symbool staat voor wat  een bibliotheek is: een open, toegankelijke en verbindende plek waar mensen met schoonheid en cultuur in contact komen. De Deichmanbib in de wijk Bjørvika is een heerlijke plek om even binnen te springen of om tussenin op adem te komen. En een Hugo Claus uit het rek te halen – dat kon ik toch niet laten. Zelfs om 22u ’s avonds konden we er nog binnenwandelen.

NB. Bibleden kunnen elke avond van 19 tot 23u nog rondsnuisteren in de bib, ook al is er dan geen personeel meer. Leve de elektronica en de techniek.

Deichman

De naam “Deichman” is een eerbetoon aan Carl Deichman, een rijke Noorse zakenman en filantroop uit de 18e eeuw. Hij was gepassioneerd door literatuur en boeken en had een uitgebreide collectie die hij wilde delen met het publiek. In zijn testament bepaalde hij dat ze voor iedereen moest toegankelijk zijn. Zo ontstond de Deichmanske Bibliotek, die officieel werd opgericht in 1785. Het was de eerste openbare bibliotheek in Noorwegen en  ze wordt beschouwd als een van de oudste openbare bibliotheken ter wereld. De moderne Deichman Bjørvika zet deze traditie voort door een eigentijdse ruimte te bieden voor lezen, leren en culturele uitwisseling in het hart van Oslo.

Het Stadhuis

Via de Prinsens Gate stappen we zo’n 1.5 kilometer verder, richting Koninklijk Paleis, om bij het plein voor het oude Rådhuset, of stadhuis, van Oslo aan te komen.  Geen ultramodern gebouw, wel een modernistische reus, Bauhaus-stijl,  waarvan de bouw startte in 1931 en pas eindigde in 1950 (oorlogsperikelen, natuurlijk).  Dit iconische gebouw valt op door zijn massieve rode bakstenen gevel en 2 opengewerkte klokkentorens. 49 klokken klingelen er elk uur.  Binnen zijn er prachtige fresco’s en kunstwerken te bewonderen. Tijd genoeg? Boek dan een rondleiding.

Elk jaar op 10 december (de verjaardag van Alfred Nobel) wordt de Nobelprijs voor de Vrede hier uitgereikt. Daardoor is het stadhuis van Oslo ook één van de bekendste gebouwen van de stad geworden.

Nog een weetje: de Noorse ontwerpers van het stadhuis, Arnstein Arneberg en Magnus Poulsson, tekenden ook de Noorse Zeemanskerk in Rotterdam.

En een tip voor wie van geschiedenis houdt: de historische Akershus-vesting  op de uitspringende rots vlakbij kan je ook bezoeken.

Het Nationaal Museum (2022)

Van bij het Stadhuis is het slechts 300 meterlopen naar het volgende architectuuricoon. Even voorbij het Vredescentrum richting Tjuvholmen en dan staan we voor het gloednieuwe strakgrijze Nationaal Museum voor Kunst, Architectuur en Design, bij de vroegere havenkades langs de Oslofjord. Ideaal voor wie een duik in de kunstgeschiedenis van Noorwegen wil nemen. Of gewoon wil genieten van moderne architectuur.

Noorse leisteen en zachtgetint marmer bekleden de muren van het minimalistische gebouw dat de collecties van vlotweg 4  vroegere musea samenbrengt. Op de plek waar ooit de treinen van het station Noorwegen-west arriveerden om ontelbare scheepsladingen landinwaarts te transporteren.

Kunsttempel of gevangenis?

Het Duitse architectenbureau Kleihues + Schuwerk zag het museum als een tempel, een soort pantheon voor de eeuwigheid. Daarom kozen ze voor een massieve, monumentale structuur en tijdloze materialen als leisteen, eik, brons en marmer. Critici gniffelen dat het museum eerder op een gevangenis lijkt. Zelf vond ik dat het gebouw heel veel rust uitstraalt  door zijn minimalisme en sobere materiaalkeuze.  Al miste ik wel meer groen in de buurt.

Aker Brygge

Ondertussen zijn we in de bruisende wijk  Aker Brygge aangekomen. Samen met Tjuvholmen is dit één van de populairste plekken in Oslo. Tot 1982 vond je hier de grootste scheepswerf van Noorwegen. Nu zijn de oude loodsen en pakhuizen omgetoverd tot restaurants, bars en winkels en is het een en al gezelligheid. Eenzaam ben je hier nooit: maar liefst 12 miljoen mensen bezoeken jaarlijks deze hotspots. Maar het uitzicht op de fjord is dan ook top, de gezellige terrassen en winkels zijn verleidelijk en het mini-strandje op het eind van de kade is super-populair.

In Tjuvholmen is het mooi – en duur- wonen langs de waterkant van de voormalige dokken, overal tussen de postmoderne appartementsblokken spot je ook kunstwerken. Ook hippe subculturen worden opgeslorpt door het establishment in deze trendy wijk. De opvallende streetartmuur van Skur 13, een reusachtige indoor skate- en sporthal ontgaat niemand.

Het Astrup Fearnly Museum(2012)

Er is nog één architecturaal hoogstandje aan de kustlijn van Oslo dat je zeker moet gezien hebben. Naam en spelling ervan zijn een uitdaging. Maar dit toonaangevende museum voor moderne kunst kan je niet links laten liggen. Wandel nog even mee naar het Astrup Fearnley Museum, ontworpen door de Italiaanse toparchitect Renzo Piano.

Het museum voor moderne kunst herbergt de collecties van twee welvarende scheepsbouwersfamilies: Astrup en Fearnly.

Een museum als een schip

Het museum bestaat eigenlijk uit drie gebouwen die als een schip lijken op te rijzen uit het water. In het ene deel bewonder je de vaste collectie,  in de andere twee delen zijn tijdelijke expo’s en kantoren ondergebracht. Renzo Piano liet zich duidelijk inspireren door de vroegere havenfunctie van dit deel van Oslo. De houten muurbekleding en metalen “relingen” roepen een reusachtig schip op, de slanke stalen steunen doen aan scheepsmasten denken. De glazen daken boven onze hoofden staan bol als een zeil in de wind. Heel origineel bedacht. Al had ik bij de eerste aanblik wel even moeite om me te oriënteren tussen alle trappen, gangen en verdiepingen.  Net zoals op een groot schip. Daarna was ik volledig mee in het verhaal van een museum als een drijvend schip.

Bij het museum hoort ook nog het Tjuvholmen Sculpture Park, ook  van Renzo Piano. In dit beeldenpark vind je sculpturen van wereldberoemde kunstenaars als Louise Bourgeois, Franz West en -één van mijn favorieten – Anish Kapoor.  Het strand dat erbij aansluit is echt maar een zakdoek groot, maar daar lijken de Noren zich niets van aan te trekken.

Om helemaal in schoonheid deze korte verkenning  van de voormalige havenbuurt af te ronden, kan je nog een tochtje met de ferry boeken naar één van de eilanden in de fjord.

Wij hielden het bij dit – ongeveer 5 kilometer lange – stuk van de havenpromenade. Hoeveel moderne architectonische pracht konden we hier al bewonderen! Een absolute aanrader als je maar beperkte tijd hebt en even wil proeven van wereldklasse-architectuur , maar ook een stukje Noorse cultuur en geschiedenis en een resem hippe plekken wil exploreren.

Meer info over de havenpromenade. Ideaal voor een eerste kennismaking met de geweldig gelegen gerenoveerde en heringerichte havenwijken van Oslo.  De hele route is 9 kilometer lang en is aangeduid met 14 oranje houten informatietorens. Goed voor een halve dag stappen – als je nergens stopt of binnengaat :).

Ook leuk om te lezen: 

• Eerste keer Noorwegen? Nuttige tips en weetjes!
• 7x bijzondere Noorse Staafkerken bezoeken
• Van Trollenladder naar Adelaarsweg
• Naar Geiranger en de meest spectaculaire Noorse fjord
• Onze reisroute in Midden-Noorwegen