Wandelen. Nooit zoveel gedaan als de laatste 16 maanden. Niet dat ik er zooo gek op ben. Maar het fijne eraan is wel dat je meer ziet. Beter ziet. En meer ontdekt. Zoals de prachtige grote vierkantshoeven in de buurt van de taalgrens . Denk: Bierbeek. Maar ook en vooral: Waals-Brabant. En dan meer bepaald de streek rond Beauvechain en Jodoigne. Lees hier meer over 4 vierkantshoeven die de moeite waard zijn om ze eens van dichtbij te bezichtigen. Niet toevallig zijn drie van deze toppers ook oude abdijhoeven met een rijke geschiedenis. Klaar om mee te wandelen langs Waals-Brabantse vierkantshoeven?
Beauvechain: Ferme de Wahenge(s)
Eén van de allermooiste vierkantshoeven in Waals-Brabant is de indrukwekkende stralend witte Ferme de Wahenge(s). En ze heeft nog een fascinerende geschiedenis ook. Die gaat zelfs terug tot de tijd van de Romeinen. In de eerste eeuw na Christus deden die hier al aan landbouw. In het bosje naast de boerderij zijn er nog resten van een Romeinse villa gevonden, evenals van de bewoners: tussen het struikgewas verschuilen zich twee tumuli-grafkelders. Al moet ik toegeven dat ik ze zelf niet gezien heb.
Abdijhoeve
In de 12 de eeuw kregen de norbertijnen van Averbode deze gronden bij Beauvechain om er een tiendenschuur te bouwen. Die kwam op de plek waar eens het Romeinse landhuis stond. De schuur, waar ze de landbouwopbrengsten van de abdij stockeerden, werd later uitgebreid. Al gauw stond er een stoere vierkante abdijhoeve met stallingen, een woonhuis, een kapel en een duiventil. Het prachtige, opnieuw gewitte complex dat je nu tussen de groene weiden ziet oplichten, is natuurlijk niet de abdijhoeve van toen. Het huidige gebouw dateert voornamelijk uit de 18de eeuw. Op dit moment is de hoeve zelf een privé-woonst. De reusachtige schuur kan je huren voor evenementen.
Het is genieten als je vanuit de velden de Ferme de Wahenge nadert. De hoeve ligt een beetje verscholen in een plooi tussen bomen en akkers. Afhankelijk vanuit welke richting je komt, zie je ze meteen of pas na een tijdje opduiken. Maar vanwaar je haar ook benadert: de aanblik ervan is altijd fantastisch. Pas als je naderbij komt, besef je hoe groot dit statige complex wel is. Omgeven door pas geploegde of groene akkers, oude landwegen en een bosje, straalt de vierkantshoeve robuuste betrouwbaarheid en rust uit.
Cirkel van pagodes
Een beetje bevreemdend leunen in de wei tegenover de Ferme de Wahenge(s) enkele donkere ‘pagodes’ tegen elkaar. Het blijkt een kunstwerk te zijn van Waals dichter, zanger, kortom zeg maar: kunstenaar, Julos Beaucarne die in Tourinnes-la-Grosse woont. Hij recupereerde houten rollen voor elektriciteitskabels en stapelde ze eind jaren ’90 op elkaar tot 36 pagodes die een halve cirkel vormen. Een soort postmoderne versie van Stonehenge, die energie moest uitstralen voor de nieuwe eeuw. Temidden van de pagodes gaf Beaucarne op het eind van de 20ste eeuw een concert. Onvergetelijk, volgens de buurtbewoners. En magisch: 3000 mensen waren erbij op 9 september 1999 om 9:09 ’s avonds. Vandaag is de magie en de energie van het kunstwerk flink getaand. De tijd heeft zijn tanden gezet in de houten haspels. Het neolithische Stonehenge blijkt toch iets weerbestendiger. 
Wandelen en fietsen bij de Ferme de Wahenge(s)
Prettig landelijk wandelen en fietsen is het hier in de buurt. Zowel vanuit Nodebais als vanuit L’Ecluse, Meldert of zelfs Hoegaarden vind je routes of stap je via knooppunten het parcours dat jou het best ligt. Enkele kant-en-klare routes:
- Tour du Brabant Wallon , met een dag-etappe op de taalgrens (ong. 20km) langs St-Jean-Geest, Ste-Marie-Geest, Gobertange (van de bekende gobertangesteen), La Bruyère en Tourinnes-la-Grosse
- Rondje vanuit Mélin langs de Ferme de Wahenge van komoot
- Plattelandswandeling van de Waalse dienst voor toerisme bij L’Ecluse
- Fietsroute van provincie Vlaams Brabant langs de grote hoeves in de buurt van de taalgrens
Wil je ook nog wat anders zien dan uitgestrekte landerijen, check dan het First Wing Historical Center, het museum van de militaire luchtmachtbasis in Beauvechain. Je vindt het in de 19de eeuwse vierkantshoeve ‘De Waersegger’. Die ligt maar enkele kilometers van de Ferme de Wahenge(s) vandaan. Normaal gezien is het museum elke eerste en derde zondag van de maand open van 13-18 uur, met gratis toegang. Maar check best vooraf.
Adres van de Ferme de Wahenge(s): Rue de Wahenge 43, 1320 Beauvechain
Jauchelette : Ferme de La Ramée/ La Grande Abbaye de La Ramée
In dezelfde streek, bij Jodoigne (Geldenaken), valt er nog ander imposant erfgoed te ontdekken. De abdijhoeve van La Ramée. Voor de liefhebbers: dit is zo goed als een echte kasteelhoeve, met toren en duiventoren en al, monumentaal maar ook lieflijk gelegen aan de Grote Gete. In tegenstelling tot bij de Ferme de Wahenge, was de abdijhoeve hier gevestigd naast de abdij zelf.
In de 13de eeuw stichtten cisterciënzerinnen in Jodoigne een zelfstandige abdij die vooral inkomsten haalde uit landbouw en veeteelt. Er waren boomgaarden, er was een leerlooierij en later kwam er ook een meisjesschool. Honderden jaren later vocht het leger van Lodewijk XIV hier tegen de hertog van Marlborough (een voorvader van Winston Churchill), die de abdij opvorderde als logies voor zijn troepen. De abdij werd door de Franse soldaten verwoest. Ze werd in de 18de eeuw echter heropgebouwd. Vandaag zijn een aantal onderdelen (zoals de kerk) verdwenen, maar het abdissenkwartier en de abdijhoeve bleven overeind. En dat is al indrukwekkend genoeg!
Het onvolledige complex is op zich al kolossaal! Vanaf de weg schittert het majestueus in zijn ligging tussen park en boomgaard, bij een waterpartij. Hoe klein voel je je als je onder de gigantische toegangspoort naar de binnenkoer wandelt. Daar sta je helemaal paf van wat er overbleef aan paarden- en veestallen. Visueel is het prachtige ritme van baksteen en lichte Gobertangesteen ook betoverend. En check ook de enorme tiendenschuur, die met haar 50 meter lengte en 20 meter breedte één van de grootste van Wallonië is. Twintig metalen zuilen houden haar recht. Erg sfeervol. Vandaag is het … een feestzaal. Als woonhuis is dit zaaltje nogal ruim bemeten, vrees ik.
Wij waren er in de lente, de opnieuw aangeplante boomgaard (5000 bomen liet ik me vertellen!) bloeide en ondanks het minder mooie weer was deze plek op-en-top idyllisch. Heel erg de moeite! En de wandeling in de buurt is ook een aanrader.
Wandelen: Promenade de La Ramée
De (bewegwijzerde) Promenade de la Ramée is zo’n 10 km lang en loopt langs erg afwisselend terrein. Ik vond vooral het stuk rond en in het dorp Jauchelette mooi. Infinity horizons als de weg plots lijkt te eindigen, oude boerderijtjes en woonhuizen, beboste groene hellingen en een pittoresk en rustig dorpscentrum liggen op je pad. Tijdens de wandeling overheersen kleine wegeltjes tussen de velden, afgewisseld met kasseistroken en soms moet je ook een steenweg oversteken. De zachtglooiende afdaling van Jauchelette naar de abdijhoeve biedt mooie perspectieven: langzaam zie je de abdij tevoorschijn komen achter de grasgroene weides. Less is more.
Even praktisch: Als je met de auto naar La Ramée gaat: rij gewoon naar de voormalige abdij, parkeer er en maak dan de promenade de la Ramée. Zij vertrekt eigenlijk in het gehucht Jauchelette, maar veel plaats om de auto te deponeren is er daar niet. Het dorpje heeft een sfeervolle oude dorpskern en ligt steil tegen de helling aan. Niet de meest geschikte plek om zo maar een auto langs de kant van de weg te zetten dus. Nee, laat je vierwieler dan beter achter op het ruime parkeerterrein bij La Grande Abbaye de La Ramée.
Adres van de abdij van La Ramée: Rue de l’Abbaye 19, 1370 Jodoigne
Nodebais: Ferme d’Agbiermont
Het Waalse Beauvechain telt een heleboel deelgemeenten: Tourinnes-la-Grosse, Hamme-Mille, Nodebais en L’Ecluse, nog kleinere gehuchten als Les Burettes en La Bruyère. Het bescheiden Nodebais huisvest ook een aantal vierkantshoeven en is beslist een bezoekje waard. Ik schreef er vroeger al over: op ontdekking in het lieflijke Nodebais . Het gehucht wordt niet alleen getypeerd door zijn landelijk karakter, het is ook bekend als kunstenaarsdorp. Met als beroemdste kunstzinnige inwoner keramist Max Vanderlinden die talloze kerken en kapelletjes opluisterde met zijn kleurrijk werk. Vanderlindens geboortehuis is de Ferme d’Agbiermont. Ooit ook een abdijhoeve. De uit de kluiten gewassen boerderij is ondertussen verkocht en opgedeeld in verschillende privé-woningen. Maar in de buurt is het ontspannen wandelen onder het groen van de fluisterende populieren bij de Nodebeek of langs de landwegen tussen uitgestrekte goudgele akkers doorspikkeld met een boerderij of een kapelletje. Volg de ter plekke bewegwijzerde Max Van der Linden-wandeling (een 5-tal kilometer) of stippel zelf een route uit.
Mélin: La Cense du Seigneur
Het dorpje Mélin ligt tussen Beauvechain en Jodoigne. Volgens de boekjes is Mélin één van de mooiste dorpen van Wallonië. Maar eerlijk gezegd: de buurt grossiert in de mooie dorpjes.
Het klopt wel dat Mélin, hoe klein ook, flink wat erfgoed telt. Dat komt omdat de meeste hoeves -en ook huizen- hier helemaal in gobertangesteen (gedolven in de steengroeven in de buurt) zijn opgetrokken. Dat is uitzonderlijk, gewoonlijk wordt baksteen gecombineerd met gobertange om de ramen, deuren en schietgaten te accentueren zoals in La Ramée.
Een goed voorbeeld van een herenboerderij helemaal opgetrokken in gobertange is de Ferme de Risbais, Je vindt ze tegenover de kerk Notre-Dame de la Visitation op het hoogste punt van het dorp. De unieke bleke muren en de massieve poort van de hoeve ogen in elk geval indrukwekkend én ze fascineren. Wat zit erachter verscholen? Hoe ziet het interieur eruit? De Ferme de Risbais is op dit moment een bed-and-breakfast met de naam ‘La Cense dus Seigneur’. Misschien komt er nog wel een gelegenheid om ze ooit eens vanbinnen te zien ?
Adres van La Cense dus Seigneur: Rue des beaux prés 4 1370 Mélin
Wandelen in Mélin
De kerk, La Cense du Seigneur en de pastorie van Mélin liggen op het topje van de heuvel. Ze vormen duidelijk de historische kern van het dorpje. Het wat lager gelegen driehoekige dorpsplein wandel je bijna zonder het te merken voorbij, zo klein is het. Eén café (L’Atelier) vinden we er, waar we op adem komen. De eigenaar spant zich in om ook culturele activiteiten te organiseren en we krijgen er zelfs een plannetje met een kleine wandeling door Mélin.
Aan de andere zijde wordt het plein afgebakend door de Ferme Fortemps. Net zoals bij de meeste 18de eeuwse hoeves hier in de streek combineert ze bakstenen muren met gobertange siermotieven. Vanop het terras van L’Atelier kijken we pal op de toegangspoort en de voorgevel – er rijden geen tractors meer af en aan, in de hoeve is er nu een kunstgalerij. Ook verder van het centrum ontdekken we nog gigantische gerestaureerde vierkantshoeves zoals de Ferme de la Hesserée of de Ferme d’Awans.
Adres: zie foto’s (Ferme de la Hesserée: Rue de la Hesserée 30,1370 Mélin)
In de velden
We volgen de korte route richting Gobertange en ontdekken dat je kan kiezen tussen een ‘benedenweg’ bij het water en een ‘bovenweg’ tussen de velden. De route langs het hoogplateau is onze favoriet, ook al zijn we op deze regenachtige en winderige dag in de kale vlakte bijna helemaal overgeleverd aan de natuurelementen. Het ontwijken van plassen op de soms modderige veldwegen wordt echter ruimschoots gecompenseerd door de rust en de eindeloze sereniteit van de vele vergezichten.
NB. Meer details over Mélin vind je bij natuurgids Ernst Guelcher
Ook leuk om te lezen:
- Bed and breakfast ma-tinée in Mille: onthaasten op de taalgrens
- 20 fijne wandelplekken dichtbij Leuven
- Op ontdekking in het lieflijke Nodebais (Waals-Brabant)
- Over een blinde hertog, zijn kasteel en de Arenbergs in Leuven
- Een ommetje langs de prins de Merode in Everberg
- Fietsen naar de Minnebron, het Zoet Water en de Dijlevallei
Wandelen (of wANNdelen, wat het bij jou is) is het mooiste wat er is. Het gaat ontzettend langzaam, zeker in zo’n ruim landschap als je hier bezoekt, maar het geeft alle tijd voor meditatie, en om bij de kleinste afwisseling stil te staan. Hoe minder er is, hoe meer je ziet. En na een dag wandelen is men toch veel verder gekomen, ook in de geest.
Leuke woordspeling :). En heel mooi gezegd!