Afgelopen week was ik voor een training in Den Haag. Ik bezocht er de Koninklijke Bibliotheek, de nationale bibliotheek van Nederland. En ontdekte er een paar verrassende feiten. 7 dingen die ik – en misschien jij ook? – nog niet wist over de KB.
De ijsberg
Wist je dat dit de bijnaam is voor het grote moderne witte gebouw vlak naast het centraal station van Den Haag? De KB huist er sinds 1982. De uitspringende gevels zijn bekleed met duizenden typerende witte aluminium platen.
Door de architecten werd het gebouw opgevat als een kokon voor literatuur, wetenschap en erfgoed. Eerder dan als een open ontmoetingsplek. De witte gesloten vlakken domineren de buitenkant van het gebouw. Zelfs de ingang ontdekken is een uitdaging. En binnenin de leeszalen heerst er stilte. En ernst. Gelukkig is de sfeer er niet echt ijzig :).
Schaak- en damcollectie
De KB is eigenlijk één reusachtig magazijn. Slechts een klein deel van de collectie bevindt zich in de leeszalen. De meerderheid van de werken is opgeslagen in de vele lange magazijngangen waar medewerkers het juiste boek voor je ophalen. Naast alles wat er in en over en van Nederland verschijnt en verschenen is (sinds 1798), heeft de KB ook verschillende speciale collecties. Zo heeft ze de grootste … schaakcollectie van heel Europa. Op de eerste verdieping ontdek je dan ook een heuse ‘schaakafdeling’ met leeszaal. Daar tref je alle mogelijke schaakboeken en -tijdschriften aan. En je kan er ook echt schaken aan een schaaktafel.
N.B. De allergrootste publieke schaakcollectie van de wereld bevindt zich in de Cleveland Public Library in Cleveland, Ohio in de VS.
Aangepast meubilair
In de bovengrondse leeszalen doorbreken kleine zithoekjes hier en daar de studiesfeer. Met telkens andere stoelen. Bewust. Want de stoelen reflecteren de stijl van de periode van de opgestelde werken. Verrassend.
Boeken op de weegschaal
Het grootste deel van de de KB-collecties kan je alleen raadplegen in de leeszalen en niet lenen, zoals in ‘gewone’ bibliotheken. Je vraagt dus een boek aan en zoekt daarna een plaatsje in de leeszaal om het in te kijken. Bij het inleveren worden de boeken gewogen. Zoals professionele speurders checken de bibmedewerkers zo of het boek in dezelfde staat (= met evenveel bladzijden) als bij het ophalen werd teruggebracht. Wie stiekem een bladzijde wilde uitscheuren en mee naar huis nemen, is eraan voor de moeite.
Schoenzolenvergoeding
De KB is één gigantische verzamelplaats van Nederlandse cultuur en wetenschap. Met 2 verdiepingen onder de grond en 7 bovengronds. Wie hier werkt, legt heel wat kilometers af per dag. Zelfs in die mate dat je schoenzolen bijzonder snel verslijten. Daarom krijgen KB-medewerkers een vergoeding. Om hun schoenen te laten lappen.
Achter tralies
Een deel van de bijzondere collectie staat in de ondergrondse magazijnen achter tralies. Bijvoorbeeld de unieke 17de eeuwse strips en pornografische werken. Deze laatste nog zonder foto’s natuurlijk :). Maar blijkbaar ook vandaag nog erg gegeerd…
Alle tijdschriftnummers
Heeft je moeder of grootmoeder ooit in ‘Libelle’ gestaan? Dan kan je bij de KB nog alle jaargangen van het tijdschrift uitpluizen naar die ene foto. Of dat bewuste artikel. Heel veel kans dat je hem vindt. Met het nodige geduld natuurlijk. Want zo goed als alle nummers van alle jaargangen van de in Nederland uitgegeven tijdschriften vind je in de magazijnen van de KB. Ongelooflijk toch. Gelukkig is er ook al heel veel materiaal gedigitaliseerd. Want of dit houdbaar blijft?
De KB in cijfers
–2 verdiepingen onder de grond, 7 verdiepingen bovengronds… zullen binnenkort nog te weinig ruimte verschaffen om alle literatuur te bewaren – er kondigt zich dus weer een verhuis aan. Ook al verzamelt de KB ook e-boeken, digitale tijdschriftartikelen en slaat ze jaarlijks honderden gehele websites op.
–3 jaar: zo lang duurt een verhuis van de huidige collectie
-minder dan 4% van de collectie wordt ooit opgevraagd
–6 meter planklengte aan boeken komt erbij, elke dag
–10 km leggen de medewerkers gemiddeld per dag af
–120 km planklengte bedraagt de totale collectie op dit moment
–550 mensen werken in de KB
–1798 was het jaar waarin de KB werd opgericht
-in 2026 hoopt de KB verhuisd te zijn naar een ruimere plek in Den Haag
Leuk dus om met dit Nederlandse ‘monument’ kennis te maken. Maar na al die ernst was ik helemaal toe aan het Kinderboekenmuseum dat in hetzelfde gebouw een plekje heeft gevonden. Bij de ingang zag ik mijn favoriete kraanwagentje, van Pluk van de Petteflet. En in het museum heb je alle kans om fijne jeugd-lees-herinneringen op te halen (Kikker! Pipi Langkous! Jip en Janneke!) en het kind in jezelf weer eens vrolijk alle kanten op te laten dansen!
Ook leuk om te lezen:
Onwaarschijnlijk, zoiets. Daar kan je je leven in slijten 😉
Haha😄, ja dat klopt. Nooit vervelend 🤩!
Indrukwekkend gebouw! Krijgt het dan een nieuwe bestemming wanneer de bibliotheek naar een andere locatie verhuist?
Ja, de ondergrondse magazijnen blijven wel behouden want ze vinden niet zo snel nog meer ruimte in de Haagse ondergrond.
Die KB is inderdaad een prestigieus instituut, ook architectonisch gezien. Ik loop er regelmatig langs als ik bij het Centraal Station moet zijn. Van mij ligt er ook werk opgeslagen bij een kunstboeken collectie ergens onder de grond.
Voorgoed bewaard voor de eeuwigheid :D!!!
Wauw indrukwekkend groot, modern en aangenaam om je tijd in te verblijven.
Opvallend rustig ook – ik kwam er toevallig, maar ik vond het best een interessante kennismaking !